100 Do’s en don’ts in Italië (deel 1 – do’s)

Dit is het eerste deel uit een tweedelige serie over de Italiaanse cultuur en omgangsvormen: do’s en don’ts in Italië. Eerst behandelen we de ‘do’s’ voor je vakantie in Italië. Met ‘do’s’ bedoelen we wat je nou juist wél moet doen als je naar Italië gaat.

Nou ja, of je de tips ook echt opvolgt moet je natuurlijk helemaal zelf weten. We geven je ze alleen mee vanuit onze ervaring met Italië. Ze leren je de cultuur te waarderen en meer uit je vakantie in Italië te halen.

Heb je zin om jezelf in de mediterrane cultuur onder te dompelen, kijk dan op z’n minst eens door deze do’s en don’ts in Italië heen. In het volgende deel, dat we over enige tijd zullen publiceren, behandelen we de ‘don’ts’ voor een prettig verblijf in Italië.

Do’s als je in Italië bent

1. Plan je vakantie niet te vol
Italië is een vakantieland dat ontzettend veel te bieden heeft aan cultuur, natuur en andere highlights. Je loopt het risico dat je tijdens je vakantie te veel wilt zien. Met als gevolg dat je van hot naar her rent. Dat kan nooit de bedoeling zijn van een ‘la dolce vita’-vakantie. Maak daarom flink wat ruimte in je schema voor ‘dolce far niente’.

2. Pas je aan de cultuur aan
De Italianen zijn een trots volk. Het wordt gewaardeerd als je laat zien gevoel voor de lokale tradities en rituelen te hebben. Een klein beetje voorbereiding misstaat je daarom niet. Je krijgt er veel voor terug. Vergelijk de cultuur niet steeds met die cultuur die je thuis bent gewend. Je zult zien: je geniet er des te meer van.

3. Maak contact met de lokale bevolking
Italianen vinden het leuk als anderen interesse in hun land en cultuur tonen en zullen je maar al te graag helpen wanneer je vragen hebt. Ook al is je Italiaans nog zo beroerd, als je het probeert krijg je er zeker veel voor terug.

4. Neem je het leven tijdens je Italië-vakantie zoals het komt
Wat voor Nederland geldt, geldt misschien nog wel meer tijdens je vakantie in Italië. Zeker als je er wat langer blijft: niet alles zal gaan zoals je dat wilt. De supermarkt blijkt gesloten tussen de middag, de huurauto is al door iemand anders gereserveerd en het restaurant is nog gesloten als jij al honger hebt. Maak je niet druk, maar pas je aan. Dan houd je het veel langer vol.

5. Kleed je passend
Dit punt valt ook een beetje onder je aanpassen aan de Italiaanse cultuur. Italianen hechten veel belang aan kledingcodes. Hoe oud, dik of lelijk je ook bent, je kleding heb je zelf in de hand. En om jezelf en je medemens te plezieren kun je daar best een beetje aandacht aan besteden. In je zwembroek door de stad lopen (ook al zit je vlak bij het strand) is niet passend. En als je een kerk gaat bezoeken, kleed je je natuurlijk niet te bloot. Bedekking van blote schouders voor vrouwen en het dragen van een shirt met mouwen en een lange broek voor mannen wordt algemeen beschouwd als een echte ‘do’ in Italië. Wees je ervan bewust dat Italianen enorm modebewust zijn en je zult worden beoordeeld op hoe je je kleedt.

6. Verlaat de gebaande paden

Omdat iedereen naar die ene attractie in dat schitterende Middeleeuwse stadje gaat kijken, hoef jij dat niet ook te doen. Natuurlijk, als je daar nu net voor gekomen bent, moet je het gewoon doen. Laat je alleen niet gek maken. Je schept een meer bijzondere ervaring als je de piazza’s waar iedereen heen gaat probeert te vermijden. Nuttig je pranzo dus gewoon lekker niet in dat toeristenrestaurant, maar juist in dat tentje in een zijstraatje waar alleen Italianen zitten.

7. Pas op voor het ‘menu turistico’
Ook doen: oppassen voor het beruchte toeristenmenu met een complete lunch of diner voor 10 of 15 euro. Je herkent dit soort restaurants aan de menu’s in meerdere talen of een ober bij de deur die je naar binnen probeert te praten. Dat soort restaurants zijn (het woord zegt het al) specifiek voor toeristen bedoeld die voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. Met slecht eten als gevolg. Wat overigens helemaal niet wil zeggen dat eten in Italië veel moet kosten. Integendeel. Gebruik je ogen en je gezond verstand en ga gewoon eten bij de locals. Veel leuker én lekkerder en het hoeft ook niet duur te zijn.

8. Blijf staan in een (koffie)bar
Even zo’n heerlijke espresso of cappuccino nuttigen, dat doe je in Italië staand, net als de andere bezoekers van de bar. Een kopje koffie op het terras of aan een tafeltje binnen nuttigen, kan je zomaar het dubbele kosten. Bovendien laat je door te blijven staan zien dat je weet ‘hoe het hoort’ (zie ook punt 2 van deze lijst met do’s en don’ts!).

9. Realiseer je dat je ‘servicekosten’ betaalt in het restaurant
Als je weleens in Italië uit eten bent geweest, ken je het wel: het woord coperto op de rekening met een bedrag van hooguit 2 of 3 euro. Dit zijn de kosten die je betaalt voor het ‘couvert’, het dekken van de tafel, het bestek, het water en het mandje brood (dat nooit ontbreekt). Deze servicekosten worden ook wel beschouwd als fooi. Soms zie je ook op de bon of op de menukaart de volgende frase: ‘servizio incluso’. Je hoeft je dus niet verplicht te voelen nog iets extra’s te geven. Wanneer je dat toch doet, wordt dat wel gewaardeerd. In Italië is het dan gebruikelijk om wat wisselgeld op tafel achter te laten. In tegenstelling tot hier (waar jonge bedienden meestal van de fooien moeten leven), wordt het ‘oberschap’ in Italië nog beschouwd als een vak waarvoor je dan ook fatsoenlijk betaald krijgt.

10. Uitgestelde koffie
De traditie is begonnen in Napels en verspreidde zich over heel Italië. Inmiddels begint het begrip ‘uitgestelde koffie’ ook in de lage landen enigszins bekend te worden. Het werkt zo: als je een koffie in een bar besteld, kun je er ook een ‘uitgestelde’ bij bestellen. Die bestel je dan niet voor jezelf, maar voor iemand die minder gefortuneerd is. Een mooi gebaar in een land dat het door zijn katholieke inborst als plicht beschouwd om te zorgen voor de minder bedeelden. Een kopje koffie kost in Italië trouwens bijna altijd minder dan een euro.

11. Oppassen als je oversteekt
Italianen hebben de naam echte brokkenpiloten te zijn. Op zich valt dat wel mee, maar er wordt in Italië wel meer met het hart gereden dan met het verstand. Hoe zuidelijker je komt, hoe minder de Europese verkeersregels nog lijken te gelden. Zo worden verkeerslichten in Zuid-Italië puur als een ‘advies’ gezien. Let in Italië dus goed op in het verkeer en zeker als je oversteekt.

12. Twee keer kussen
Kus je een Italiaan op de wangen? Dan doe je dat in de regel twee keer (en dus niet drie keer, zoals in Nederland gebruikelijk).

13. Groeten
Besteed extra aandacht aan je medemens en je krijgt er in Italië ook veel voor terug. Het wordt gewaardeerd wanneer je verkopers, buschauffeurs en voorbijgangers vriendelijk begroet.

14. Route via de tunnels
Reis je op zaterdag, probeer dan de Gotthardtunnel te vermijden. Hier sta je vaak uren in de file. Reis je toch via de tunnel (doordeweeks of in het weekend), bereid je dan goed voor.

15. Mobiele telefoon uitschakelen
Als je dan toch in die kerk bent, kun je er maar beter voor zorgen dat je mobiele telefoon uit of op de trilstand staat. Praat ook niet te hard. Tijdens (zakelijke) conversaties is het dan wel weer heel normaal om de telefoon aan te nemen.

16. Draag gemakkelijke schoenen
In Italië zul je veel te voet verkennen. Als je een bezoek aan Rome brengt, doe je daar vrijwel alles te voet. Het is gewoon de makkelijkste vorm van vervoer en dat geldt ook voor veel andere plaatsen. Je kunt er dus maar beter voor zorgen dat je makkelijk schoeisel draagt. Houd natuurlijk wel rekening met puntje 5. Geen opzichtige sportschoenen, dus. Tenzij je voor een Duitse of Amerikaanse toerist wilt worden versleten.

17. Neem een goede reisgids mee
Ga je voor jou onontdekt gebied in Italië verkennen? Denk dan aan een goede reisgids. Hierin vind je de mooiste adresjes en handige tips, die je anders over het hoofd zou zien. Lonely Planet heeft vaak goede gidsen voor de streek waar je in Italië naartoe wilt.

18. Geniet van een uitgebreide lunch
Tussen ruwweg 13 uur en 15 uur in de middag ligt het openbare leven nog steeds enigszins stil, al valt dat in de grote steden wel mee. Hoe dan ook, Italianen houden ervan een uitgebreide (warme) lunch (de pranzo) te nuttigen. Doe hier gewoon lekker aan mee. Het is midden op de dag toch vaak te warm om iets actiefs te gaan doen en op deze manier kun je ook de heerlijke Italiaanse keuken ontdekken.

19. Neem het openbaar vervoer
Binnen de stad is het beste vervoer meestal de benenwagen. Soms moet je wat verder reizen en dan is openbaar vervoer vaak een prima optie. Het openbaar vervoer in Italië is goed geregeld, al moet je de tijdstabel soms met een korreltje zout nemen. Het openbaar vervoer is nooit duur. Voor langere afstanden is de trein een aanrader. In tegenstelling tot in Nederland rijden de Italiaanse treinen meestal wel en betaal je er niet veel voor.

20. Cadeautje geven? Zorg dat het stijlvol is!
Als je je gastheer of gastvrouw in Italië een cadeau wilt geven (waartoe je je overigens zeker niet verplicht hoeft te voelen), zorg er dan voor dat het een mooi cadeau is. Net als met kleding hechten Italianen aan klasse en stijl en dat gaat zeker op voor cadeaus. Een mooi cadeau hoeft niet veel te kosten, maar een goedkoop prul kun je gewoon beter niet geven.

21. Leer een paar woordjes Italiaans
Ook al spreekt de jongere generatie inmiddels een prima mondje Engels en kun je je in de steden en de toeristische gebieden prima met Engels redden, het zelf spreken van een minimum aan Italiaans is aan te raden. Het komt beleefd over en je maakt gemakkelijker contact als je eerst ‘buonasera’ en ‘una domanda, per favore’ kunt zeggen voordat je in het Engels begint te praten. Je pogingen om Italiaans te spreken zullen vrijwel zeker met alle lof worden overladen.

22. Houd er rekening mee dat sommige dingen langzamer gaan
Niet alles gaat in Italië even snel als hier. Houd daar rekening mee als je bijvoorbeeld gaat lunchen in een restaurant. Een snelle bediening wordt in Italië eerder gezien als slechte service. Want voor sommige dingen neem je de tijd. Zeker voor het eten. Heb je haast, plof dan niet op een terras of in een restaurant neer, maar zie bijvoorbeeld nummer 38 van deze lijst.

23. Koop je kaartjes vooraf
Bij sommige topattracties kan het erg druk zijn. Zeker in steden als Rome, Milaan, Napels of Florence. Het kan dan handig zijn je tickets vooraf te reserveren. Meestal kun je dan zo langs de kassa lopen en het museum of de attractie binnengaan.

24. Bewaar je bonnetje
In Italië krijg je bij elkaar aankoop een kassabon. Winkeliers zijn verplicht om die te overhandigen en jij bent verplicht om die aan te nemen. Houd er rekening mee dat je bij het naar buiten gaan van een winkel door de fiscale politie gecontroleerd kunt worden. Je moet de kassabon dan als bewijs van rechtmatige aankoop kunnen laten zien. Krijg je onverhoopt geen bon of alleen een handgeschreven exemplaar, vraag er dan om, om problemen te voorkomen.

25. Bestel geen cappuccino na 11 uur ’s ochtends
In Italië is cappuccino een koffie die strikt voor het ontbijt is gereserveerd, vanwege de grote hoeveelheid melk. Vergelijk het met pap. In Italië wordt dus ook vaak ontbeten met alleen een kop cappuccino (en eventueel een zoet broodje). ’s Middags (of erger: ’s avonds) cappuccino bestellen kan je op opgetrokken wenkbrauwen komen te staan. Ze zullen ‘m wel voor je maken, maar verwacht vervolgens geen enthousiaste bediening meer.

26. Valideer je treintickets voor je instapt
Treintickets koop je aan het loket op de grote stations. Voordat je in de trein stapt, moet je de kaartjes eerst nog valideren in de kaartautomaat. Doe dat ook om een boete in de trein te voorkomen.

27. Weet wat van lichaamstaal
Italianen praten veel met hun handen. Je kunt er positieve dingen, maar ook negatieve mee uitdrukken. Het is daarom handig als je je vooraf enigszins verdiept in Italiaanse handgebaren. Zo betekent het gebaar van ons voor ‘perfect’ (de cirkel met duim en wijsvinger en de overige vingers omhoog) in Italië ‘bedankt’. Met hand naast je hoofd zwaaien wordt in Italië niet als ‘lekker’ herkend. Daar wordt het eerder als een dreigement opgevat. Als je in Italië wilt zeggen dat je het eten lekker vindt, kun je beter met je wijsvinger in je wang draaien.

28. Houd rekening met de ‘Italiaanse tijd’
De Italiaanse tijd is geen Nederlandse tijd. De Italiaanse tijd is elastisch. Reken erop dat restaurants zomaar een paar uur (of de hele dag) gesloten kunnen zijn, dat winkels later opengaan dan stond aangegeven en dat de rondleiding door dat idyllische dorpje een halfuur later begint dan gepland. Maak je niet te boos. In de Italiaanse tijd is dit heel gewoon. Het devies: openingstijden vooraf checken en altijd een back-upplan hebben.

29. Eet volgens de lokale of regionale keuken
Italiaans eten kun je goed in Italië. Maar in Italië is de regionale keuken veel belangrijker dan de nationale. En ook veel lekkerder. Want iedere streek heeft haar eigen specialiteiten die in die streek juist het lekkerst zijn. Vanwege de ingrediënten, het klimaat of de kunst van de lokale koks. Daarom eet je nog altijd de lekkerste pizza in Napels en eet je de beste Parmaham in – juist – Parma. Vraag gerust naar de lokale specialiteit. Je zult graag te woord worden gestaan, want de Italiaan is bijzonder trots op zijn lokale roots en de ober zal je met plezier iets lekkers aanraden.

30. Sla het Italiaanse ijs niet over!
Misschien een beetje een overbodige tip, want grote kans dat je dit toch al van plan was. Geniet met volle teugen van het échte Italiaanse ijs dat je overal kunt kopen. Eet het gewoon elke dag. Je verdient het! Ben je in Toscane, sla dan de Gelateria di Piazza in San Gimignano niet over. Deze kleine ijssalon bevindt zich aan het Piazza della Cisterna (het centrale plein met de waterput) en biedt volgens meerdere ijsdeskundigen het lekkerste ijs van Italië. Je kunt er elke smaak die je maar kunt bedenken krijgen, maar de beroemdste is de ‘crema di Santa Fina’.

31. Eet je pasta met een vork
In Nederland is het redelijk gebruikelijk om pasta met een vork en een lepel te eten. Dan draai je de spaghettislierten rond je vork op je lepel en – hop – in je mond. Eet je macaroni of andere pastasoorten dan schuif je die ook gemakkelijk met je lepel naar binnen. De Italianen gruwen hiervan. Het enige wat je bij een pastamaaltijd gebruikt, is een vork. Een lepel doet eigenlijk alleen dienst bij soep. Spaghetti kun je om je vork wikkelen door de rand van het bord te gebruiken. Eventueel snijd je de pasta in kleinere stukken. Maar ook het gebruik van een mes is niet gebruikelijk bij de pasta.

32. Boek een appartement tijdens je stedentrip in Italië
Ben je van plan een paar dagen in een Italiaanse stad door te brengen? Dompel je écht helemaal onder in Rome, Florence of Verona en huur een gemeubileerd appartement. Het voelt zo al snel alsof je in de stad woont, je hebt een heel appartement voor jezelf en het is meestal nog goedkoper dan een hotel ook. Er zijn verschillende organisaties waarbij je zo’n appartement kunt boeken.

33. Eet pizza gewoon met je hand
Als je in Italië bent, eet je zeker ook wel een paar pizza’s. Ze zijn meestal niet te vergelijken met wat je hier krijgt, zo lekker! Wanneer je pizza gaat eten, kun je die in punten snijden. Die eet je vervolgens gewoon met je hand. Buon appetito!

34. Voel je niet verplicht alle menugangen af te werken
De menukaart begint in Italië met antipasti, daarna primi, secondi en als afsluiter dolci. Voel je niet verplicht het hele menu af te werken. Als je alleen pasta wilt eten, is dat prima. Je kunt ook gewoon een secondo bestellen. Dat is altijd vlees of vis. Houd er wel rekening mee dat je hier standaard geen salade of gebakken aardappeltjes bij krijgt, zoals in Nederland. Alles wat je wilt eten, zul je ook echt moeten bestellen!

35. Vraag om een kinderportie of een bordje
Vraag in het restaurant gerust om een kleine portie voor kinderen. Italianen zijn hieraan gewend. Als de kinderen met jou mee-eten, is dat ook geen enkel punt. Vraag gewoon om een extra ‘piatto’.

36. Drink wijn of water bij je maaltijd
Bij een maaltijd in een restaurant drink je wijn. Of water. Heb je een pizza besteld? Dan kun je daar wél bier of frisdrank bij drinken. Frisdrank bij een goede maaltijd wordt zo ongeveer beschouwd als cappuccino na het eten (zie punt 25).

37. Koop olijfolie op het platteland
Heb je eenmaal deze echte, dikke, groene olijfolie geproefd, dan wil je nooit meer die van de supermarkt. Goede olijfolie kun je bij wijze van spreken gewoon zó eten.

38. Ga picknicken
Lekker eten in Italië hoeft niet duur te zijn. Koop wat lekkere ingrediënten op de markt, bij een winkel of in de supermarkt (zoals tomaten, mozzarella, vers brood, olijven, salami) en ga picknicken in een park of op een dorpspleintje. De simpelste dingen zijn al overheerlijk in Italië.

39. Eten is ook echt eten
Tijdens het eten worden in Italië geen andere dingen gedaan. Eten is heilig. Daarom zijn ‘zakenlunches’ ook niet de gelegenheid om zaken te bespreken. Tijdens je vakantie in Italië kan men raar opkijken als je een laptop openklapt op je eettafel of wanneer je die reisgids uitgebreid gaat bestuderen. Eten in de auto? Don’t even think of it!

40. Kijk niet op van wat minder persoonlijke ruimte
Italianen zijn gewend om dicht op elkaar te zitten. De persoonlijke zones zijn kleiner dan die bij ons. Kijk dus niet vreemd op als iemand naar jouw smaak te dicht bij je op het strand komt liggen of naast je op een bankje komt zitten.

41. Zet al je zintuigen open
Open je ogen, ruik, voel, hoor. Italië is zoveel mooier als je ervoor open staat. Gebruik al je zintuigen en geniet met volle teugen, of het nu om de zon, het eten, de kleuren, de auto’s, de historische gebouwen of wat dan ook gaat.

42. Kijk verder dan Rome, Florence en Venetië
De minder bekende bestemmingen in Italië hebben meestal nog meer te bieden dan de echte hotspots, al was het maar omdat je daar niet overal in de rij hoeft te staan en je veel beter in staat bent tot nummer 41 van deze lijst. Heb je de echte highlights in Italië eenmaal gezien (we kunnen ons wel voorstellen dat je deze toch echt eerst wilt bekijken), trek er dan op uit om ‘onontdekte’ steden en gebieden te verkennen. Italië wordt steeds leuker en mooier naarmate je er vaker komt en het beter kent!

43. Bezoek niet alleen de betaalde attracties
Veel toeristen lijken te denken: als ik voor iets moet betalen, dan is het goed. In Italië zijn de beste attracties vaak gratis. Basilieken, parken en sommige musea kun je gratis binnen. Zo houd je je trip naar Italië goedkoop en interessant! Wees nieuwsgierig naar zaken die niet in alle reisgidsen of op alle websites staan omschreven.

44. Let op je bezittingen
Italië is niet crimineler dan welke andere westerse bestemming ook, maar er zijn op veel plekken wel veel toeristen. En daar komen ook de ‘boeven’ op af. Ben je in grote toeristische centra als Rome of Florence, wees dan bedacht op zakkenrollers en op oplichters met babbeltrucs. Net als in Barcelona, Parijs of Amsterdam, eigenlijk. Op veel toeristische plekken lopen ook verkopers rond die je een bloem, een ketting of iets anders in de handen drukken en geld van je willen als je het aanpakt. Wil je dit niet, wees dan duidelijk: ‘no, grazie’ en loop verder.

45. Maak oogcontact
Italianen voelen zich niet snel bedreigd als je oogcontact maakt. Als je wegkijkt, wanneer je met iemand spreekt, wordt dat eerder opgevat als dat je iets te verbergen hebt. Ook kan het maken van oogcontact helpen om iets gedaan te krijgen. Als je de ober bij je wilt roepen, steek je een vinger op en probeer je oogcontact te maken.

46. Italië is meer dan Toscane!
Zie ook punt 42. Toscane heeft de naam, maar is ook een drukke bestemming in het hoogseizoen. En Italië heeft zoveel meer te bieden dan alleen Toscane. Laat je dus niet leiden door de naam alleen, maar bezoek juist de minder bekende (maar schitterende) gebieden als De Marken, Abruzzen, Campanië en Apulië.

47. Vier mee met de locals
Ga je naar een dorp of regio, verdiep je dan eens in de lokale festiviteiten voor jouw reisperiode. Het is geweldig om zo’n feest dat vaak om tradities en om eten draait, mee te maken.

48. Gebruik die plastic handschoenen in de supermarkt
Ze liggen er niet voor niks. Italianen houden er niet van als iedereen met z’n vieze vingers aan hun groenten zit. Trek die plastic handschoenen dus aan voordat je fruit of groenten in de supermarkt aanraakt. Zo niet, dan krijg je de wind van voren van oude Italiaanse vrouwtjes.

49. Hygiëne is belangrijk, ook op de camping
Maak niet de vergissing je tanden te willen poetsen in de afwasruimte op de camping. Dit soort dingen is in Italië strikt gescheiden. Breek je zo’n regel, dan krijg je dat zeker te horen van je Italiaanse medekampeerders.

50. Trek je niet te veel aan van do’s en don’ts
Met zo’n lijst do’s of don’ts lijkt Italië misschien een land waarvoor je eerst gestudeerd moet hebben om er op vakantie te kunnen gaan. Dat is beslist niet het geval. Laat alle tips, do’s of don’ts voor wat ze zijn en geniet gewoon tijdens je vakantie in Italië. Het draait juist allemaal om genieten! Wat werkt en wat niet moet je vooral zelf ervaren. Laat je daarom niet te veel sturen, maar relax en doe wat goed voelt. En bedenk: je kunt niet vaak genoeg naar Italië afreizen!

In de serie do’s en don’ts in Italië: dat waren 50 do’s voor je Italië-vakantie!

Heb jij aanvullingen op dit rijtje do’s in Italië? Missen we iets heel belangrijks? Laat je reactie hieronder achter en help anderen die naar Italië gaan om volop van de Italiaanse cultuur te genieten! Heb je don’ts, dan kun je die ook aan ons doorgeven. Inmiddels hebben we ook een artikel met de ‘don’ts tijdens je verblijf in Italië‘ opgesteld.

🇮🇹 Tip: wil je zelf Italiaans leren op je eigen tempo, wanneer het jou uitkomt? Meld je nu aan voor de online cursus Dit is Italiaans voor beginners, die je begeleidt naar een A1-niveau.

De cursus is speciaal samengesteld voor Dit is Italië, door een ervaren docente Italiaans. Boordevol uitdagende en afwisselende lessen, video’s, audiobestanden, oefeningen en een A1-toets om je die prachtige Italiaanse taal eigen te maken.