6 Italiaanse kunstwerken die je zeker weten kent

Italië staat zonder twijfel voor kunst en vakmanschap. De kunstwerken van de oude Italiaanse meesters uit de Renaissance zijn daar het absolute voorbeeld van. Zij waren, en zijn, een inspiratiebron voor veel kunstenaars die na hen kwamen. De beroemdste ervan kennen we allemaal stuk voor stuk. Ook als we niet geïnteresseerd zijn in ‘Kunst’ in het algemeen en de Italiaanse Renaissance in het bijzonder. Of ze nog nooit in het echt gezien hebben tijdens een bezoekje aan een buitenlands museum. Wedden dat jij ze ook kent, deze Italiaanse kunstwerken die echt wereldberoemd zijn?

1. De Mona Lisa – Leonardo da Vinci

De Mona Lisa is misschien wel het beroemdste schilderij ter wereld. Het is tegelijkertijd een van de weinige werken waarvan vast staat dat Leonardo het echt zelf schilderde. Een Italiaans team van experts ontdekte in 2010 zelfs zijn initialen in haar rechteroog. Hij maakte het tussen 1503 en 1506, maar bleef het tot aan zijn dood bijwerken.

De dame op het schilderij is Lisa di Antonmaria Gherardini di Montagliari, Lisa Gherardini voor intimi. Haar mysterieuze glimlach houdt de gemoederen tot op vandaag de dag bezig. Het was waarschijnlijk haar echtgenoot Francesco del Giocondo die Leonardo de opdracht gaf voor het schilderij. Het heeft echter nooit bij hem thuis gehangen: Leonardo nam het schilderij mee naar Frankrijk toen hij zich daar vestigde.

Je kunt de Mona Lisa bewonderen in het Louvre in Parijs. Bereid je wel voor op drukte in de zaal waar ze hangt: zo’n 20.000 bezoekers komen ‘la Gioconda’ dagelijks bezoeken.

2. De geboorte van Venus – Sandro Botticelli

Dit schilderij is een van de iconen van de Italiaanse Renaissance. Op het schilderij zie je hoe de godin Venus als een volgroeide vrouw op een schelp naar de kust drijft. Zefiro blaast haar vooruit, terwijl op het strand een van de godinnen van de seizoenen op haar wacht. De titel van het schilderij verwijst naar de geboorte van Venus, die volgens de Griekse mythologie uit het zeeschuim zou zijn geboren. Het dekt het verhaal op het schilderij dus eigenlijk niet helemaal.

Hoe dan ook: het schilderij staat voor ‘de liefde als natuurkracht’. En de geschilderde Venus wordt beschouwd als de perfecte idee van vrouwelijke schoonheid in de kunst. Je kunt het bewonderen in het Uffizi Museum in Florence. In de zaal waar het hangt, kun je trouwens ook het prachtige La Primavera van Botticelli bekijken dat hij een paar jaar eerder schilderde. Mocht je niet de kans hebben het museum te bezoeken, dan heb je misschien het geluk een Italiaans muntje van 10 cent te vinden: het gezicht van Venus staat op erop afgebeeld.

3. De David van Michelangelo

Wat De geboorte van Venus van Botticelli is voor vrouwelijke schoonheid, is de David van Michelangelo voor de mannelijke! In 1501 kreeg Michelangelo de opdracht een beeld te maken dat de vijanden van de stad Florence zou afschrikken. En wie kon dat beter doen dan David, net voordat hij met zijn geladen slinger over de schouder de reus Goliath velt?

Als je goed naar het beeld kijkt, zie je dat Davids rechterhand veel te groot is in vergelijking met de rest van zijn lichaam. Een bewuste keuze: een machtige man werd toentertijd een manu fortis, een sterke hand, genoemd. En dat is David natuurlijk. Het is een van de beroemdste beeldhouwwerken ter wereld en buiten Italië staat het symbool voor Florence. Je kunt de ‘echte David’ bekijken in de Galleria dell’Accademia in Florence. Op het Piazza della Signoria voor het Palazzo Vecchio en op Piazzale Michelangelo kun je kleinere replica’s van de David zien.

4. De schepping van Adam – Michelangelo

Als een echte man van zijn tijd, was Michelangelo een artistiek ‘manusje-van-alles’: of hij nu beeldhouwde of schilderde, het ging hem allemaal even goed af. Zo schilderde hij in de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad verschillende fresco’s. De bekendste hiervan is zonder meer De schepping van Adam. Het is een onderdeel van het enorme fresco op het gewelf van de kapel. Michelangelo schilderde het verhaal uit het boek Genesis waarin God Adam leven inblaast. Het beeld van de wijsvingers die elkaar bijna raken is zelfs vandaag de dag zowel inspiratiebron als onderwerp van parodieën.

5. De Sixtijnse Madonna – Rafaël

De titel van het schilderij zegt je waarschijnlijk niet veel, maar je herkent het detail ervan meteen: die twee kleine mollige engeltjes (of: cherubijntjes) zijn wereldberoemd! Je kunt het zo gek niet bedenken of ze zijn er al eens op afgedrukt. Het schilderij, met de Madonna en het Christuskind in haar armen en in gezelschap van de heilige Sixtus en de heilige Barbara, was bedoeld als een altaarstuk. De twee engeltjes leunden dus niet alleen op de onderkant van het schilderij, maar ook op het altaar. Het schilderij zelf bekijken? Dan moet je met een omweg naar Italië op vakantie: het schilderij hangt in Duitsland, in de Gemäldegalerie Alte Meister van Dresden.

6. Het laatste avondmaal – Leonardo da Vinci

Leonardo werkte drie jaar lang aan deze schildering op de muur van het refectorium in het klooster Santa Maria delle Grazie in Milaan. De techniek die hij gebruikte, met tempera op de droge muur, was geen succes: het verval zette al vrij snel in. Het raakte verder beschadigd door mislukte restauraties, verontreiniging en een bombardement van het klooster tijden de Tweede Wereldoorlog. De laatste restauratie werd voltooid in 1999.

Leonardo legde in Het laatste avondmaal op meesterlijke wijze de emoties van de apostelen vast nadat Jezus aankondigt dat een van hem zal verraden. En Leonardo zou Leonardo niet zijn als hij het net even anders deed dan gebruikelijk was. Hij schilderde Judas niet af tegenover de andere apostelen zoals andere schilders dat deden, maar gewoon als een van hen aan dezelfde kant van de tafel.

Hij gaf ook niemand het gebruikelijke aureool. Hij liet Judas gewoon wat achterover leunen, waardoor zijn gezicht in de schaduw valt en zijn gezichtsuitdrukking minder goed te zien is. Het laatste avondmaal staat, net als de andere werken van Leonardo, verder bol van de symboliek. Zo staat het omgevallen zoutvaatje bij Judas voor ongeluk en een zakje geldstukken in zijn hand voor zijn verraad. Je kunt de schildering nog steeds bekijken in het klooster. Maar wel alleen op ‘afspraak’: reserveer een paar dagen van tevoren je kaartjes.

Welke van deze zes wereldberoemde Italiaanse kunstwerken heb jij in het echt gezien?