Aart Heering
In 2004 verscheen in de Süddeutsche Zeitung een geruchtmakend artikel onder de titel ‘Pompeï, Italiës nationale schande’. In het meest vermaarde archeologische park van Europa ‘storten de muren in en is de verloedering synoniem voor het disfunctioneren van het land’, luidde het harde oordeel van de Duitse krant.
Dat was in die tijd maar al te waar, maar nu niet meer. De stad die in het jaar 79 werd verzwolgen door de lava van de Vesuvius en in de vorige 2 eeuwen (grotendeels) is opgegraven, heeft in de afgelopen 5 jaar een grondige facelift ondergaan en is nu mooier dan ooit. Pompei is herboren.
Je ziet het al bij de ingang. Het vroeger wat shabby plein met zwervende prullaria verkopers, clandestiene parkeerwachten en twijfelachtige types die zich opdrongen als ‘gids’, is nu kraakhelder, met een paar reguliere kramen, wat eettentjes en een bureau van de carabinieri.
Pompeï is als nieuw
Ook de lange rijen voor het loket lijken verdwenen, maar dat kan ook zijn omdat het februari is. Het oude Pompeï, dat een jaar of 10 geleden nog met regelmaat de wereldpers haalde als er weer een domus (huis) in elkaar donderde, ziet er uit als nieuw (voor zover je dat van ruïnes kunt zeggen).
De honderden huizen die de antieke straten flankeren, zijn gerestaureerd en waar nodig ondersteund met houten balken en metalen stutten. De straten zelf, met hun karakteristieke basalten keien, zijn opmerkelijk schoon, en dat is wel eens anders geweest. Hele wijken die gesloten waren wegens instortingsgevaar, zijn nu weer toegankelijk. En lange tijd verborgen en vervallen fresco’s zijn nu weer gereinigd en zichtbaar.
Zoals het Casa del Frutteto (Huis van de Boomgaard), met zijn prachtige wandschilderingen van bomen, planten en vogels, dat sinds de zware aardbeving van 1980 gesloten was en afgelopen week eindelijk weer is opengesteld. Dat geldt ook voor het Casa degli Amanti (Huis van de Geliefden), dat zijn naam te danken heeft aan een ontroerend graffito dat na jarenlange verwaarlozing nu weer goed zichtbaar is: Amantes, ut apes, vitam melitam exegunt (Liefdesparen leiden, net als bijen, een leven zoet als honing).
De Schola Armatorum, het huis van de gladiatoren, verlaten na een verwoestende instorting in 2010, is vorig jaar weer opgeleverd. En dan is er nog het Huis van Leda en de Zwaan, met een prachtig fresco van oppergod Jupiter die vermomd als zwaan de Spartaanse koningin Leda verleidt, dat pas in 2018 is opgegraven.
Nog 22 hectare bedolven
Overigens ligt nog zo’n 22 hectare van Pompei onder puimsteen bedolven, maar het is niet de bedoeling om dit areaal op korte termijn uit te graven. Het voornaamste doel van de werkzaamheden van de afgelopen jaren was om de bestaande monumenten te behouden, herstellen en beschermen.
In de afgelopen 5 jaar tijd zijn zo 45 gebouwen weer in goede staat gebracht, 50 kilometer aan muren en wanden hersteld, 30.000 kubieke meter puin verwijderd en talloze vazen, beelden, sieraden en andere voorwerpen ontdekt.
Tegelijk is tussen 2014 en 2019 het aantal bezoekers gestegen van 2,7 naar 3,9 miljoen per jaar. Het Grande Progetto Pompei, dat afgelopen week voorlopig werd afgesloten, is daarmee uitstekend geslaagd. Dat mag ook wel, want met het project is een bedrag van maar liefst 105 miljoen euro gemoeid, waarvan 75% door de EU wordt betaald en ondertussen 92 miljoen is uitgegeven.
Het werk gaat door
Daarmee is nog lang niet alles gedaan. In veel Pompeiaanse huizen zijn nog steeds in witte overalls gehulde archeologen druk aan het werk en dat zal zo blijven ook, betoogt directeur Massimo Osanna: ‘Bezoekers kunnen zien wat hier voor werk wordt verricht en dat maakt Pompei in plaats van een dode tot een levende stad.’
Minister van Cultuur Dario Franceschini, een van de grote gangmakers achter het Project Pompei, wil daarnaast in de komende jaren nog eens 50 miljoen uitgeven aan het opknappen van de omgeving: betere infrastructuur, meer en betere hotels en een rechtstreekse treinlijn in plaats van de Circumvesuviana, het smoezelige boemeltje dat nu nog naar de opgravingen kachelt.
Gelden goed besteed
Volgens de Europese Commissie zijn de gelden voor Pompei goed besteed. Dat komt ook omdat het archeologische werk gepaard ging met een reeks ingrijpende bestuurlijke maatregelen. Als directeur van Pompei werd in plaats van een wetenschapper 2 jaar lang een generaal van de carabinieri aangesteld en op de archeologische site kwam een bureau van de carabinieri.
Er werd bekwaam nieuw personeel ingehuurd en een speciaal team gevormd om de straten van Pompei dagelijks te reinigen. Zeker zo belangrijk was een op initiatief van Franceschini in 2015 ingevoerde wetswijziging waardoor musea en archeologische parken werden gelijkgesteld aan ‘essentiële openbare diensten’ als ziekenhuizen en politie.
Einde aan de stakingen
Daarmee kwam een einde aan de wilde stakingen, waarmee het voormalige personeel regelmatig de tent plat legde, bij voorkeur op drukke dagen. Dit soort chantage is nu niet meer mogelijk. Stakingen mogen de normale routine niet blokkeren op straffe van ontslag of zelfs arrestatie en in Pompei wordt dan ook niet meer gestaakt.
Franceschini: ‘Vijf jaar geleden was de toestand hier nog dramatisch, met instortende monumenten en lange rijen woedende toeristen voor de poort als er weer eens werd gestaakt. Daar is nu een einde aan gekomen. In Pompeï is de noodtoestand voorbij.’
Ik citeer niet graag politici, maar ditmaal wel.
Comments