Maarten van Eerd
‘Over 2 weken begint de olijvenpluk. We hebben de boomgaard met 3 families samen, anders is het niet te doen.’ Voor Jolanda is het de normaalste zaak ter wereld. Er is ook een wijngaard, maar de oogst dit jaar was bedroevend. ‘Na het plukken zetten we wat tafels buiten en eten allemaal samen.’
Ontspannen achterover leunend in haar typisch Italiaanse huiskamer vertelt ze verder, over de podere in Lastra a Signa (provincie Florence, Toscane) waar ze woont.
Die boerderij uit de 17e eeuw is al 8 generaties in de familie van Alessandro. Ze heeft het ooit precies uitgezocht. Het Toscaans oranje maakt het plaatje compleet. Toch vraagt ze zich af of haar leven wel interessant genoeg is voor een verhaal.
Inhoudsopgave
Met de vlam in de pijp
Deze dochter van een verpleegkundige en een vrachtwagenchauffeur uit Gorinchem wilde niets liever dan zelf de wagen op. ‘Ik zat als baby al in de cabine en ik was 15 toen mijn vader me voor het eerst liet rijden. Dat zou nu niet meer kunnen.’
In de vakanties ging ze altijd met hem mee. Heel Europa heeft ze zo gezien. ‘Het was machtig.’ De rit naar Italië in1983 was heel gewoon, tot ze Alessandro zag. ‘Hij werkte voor een Nederlands bedrijf, waar mijn vader ook voor reed en ik was meteen straalverliefd.’ Niet dat ze hem dat vertelde. ‘Alessandro was negen jaar ouder en ik was nog niet eens vijftien.’
Ze hielden wel contact, met korte briefjes, kaartjes en op haar verjaardag stuurde hij altijd een cadeautje. ‘Toen Alessandro 4 jaar later voor een cursus in Nederland was, vroeg hij me mee uit eten.
Ik vond het toch een beetje eng alleen met een Italiaanse man dus vroeg ik een vriendin of ze meekwam, als een soort chaperonne.’ Wat de vriendin heeft gedaan, terwijl de twee elkaar eindelijk vertelden wat ze voelden, vertelt Jolanda’s verhaal niet.
“Uiteindelijk besloot ze 3 maanden naar Italië te gaan, om het te proberen. Dat is nu 34 jaar geleden.”
Nederland of Italië?
‘Ik deed de monteursopleiding omdat ik nog niet oud genoeg was voor een groot rijbewijs.’ In de vakantie zou ze naar Italië, naar Alessandro gaan, maar een heftruck die over haar voet reed gooide roet in het eten. ‘Ik kon geen kant op en zeker niet naar Italië.’
Ze wist niet wat haar overkwam toen hij de volgende dag voor de deur stond. Hij is een jaar in Nederland gebleven, bij haar ouders. ‘In Italië is dat natuurlijk heel normaal, maar ik vond het lastig.’ Hij leerde razendsnel Nederlands en vond een baan. Toch kwam na een jaar het hoge woord eruit. Hij wilde terug naar Italië.
‘Mijn leven was best wel op orde. Ik had dat groot rijbewijs gehaald en een leuke groep vrienden, maar misschien geen Alessandro meer.’ Uiteindelijk besloot ze 3 maanden naar Italië te gaan, om het te proberen. Dat is nu 34 jaar geleden.
Dat eerste jaar?
Het was natuurlijk óók leuk, maar vooral lastig. Dat begon met de taal.
‘Ik had Italiaanse les gevolgd en mijn docente, een Italiaanse, zei dat ik absoluut de beste van de klas was. Maar bij Alessandro spraken ze helemaal geen standaard-Italiaans. Ik kon eigenlijk alleen de journaallezer op de tv verstaan.’ Pas na een maand of 3 begon ze het Toscaans een beetje te begrijpen.
De mensen in het dorp maakten het óók al niet makkelijk. Jolanda had de indruk dat ze bewust de kat uit de boom keken. ‘Wat moesten ze met die rare Nederlandse van Alessandro?’
Met zijn familie kon ze het prima vinden. Alleen het contact met haar schoonmoeder was stroef en dat is het altijd gebleven. ‘Italiaanse moeders zijn toch een klasse apart. Moeders wil was wet en ze had altijd het laatste woord. Ik denk dat ze meteen wist dat ik daar anders over dacht.’ Toch heeft ze diezelfde schoonmoeder een jaar lang thuis verzorgd. Zoals heel veel Italianen nog steeds doen.
Jolanda wilde zó graag aan het werk als chauffeur. Ze solliciteerde en werd altijd op gesprek gevraagd, maar ze werd nooit aangenomen. Het duurde even voor ze het begreep. ‘Op mijn cv stond J. Baas dus ze zagen pas dat ik een vrouw was als ik de kamer binnenkwam. Een vrouw op de vrachtwagen was hier toen nog ondenkbaar.’ Ze heeft zich er uiteindelijk bij neergelegd.
“Een vrouw op de vrachtwagen was hier toen nog ondenkbaar.”
En integreren?
Het 2de jaar was het moeilijkst. ‘Ik had nog weinig sociale contacten en werk vinden bleek lastig.’ Ze heeft van alles gedaan. Van werken in een wasserette tot Engelse les geven in de avonduren. ‘Toen kreeg ik best wel last van heimwee.’
Haar 2 kinderen kwamen met een onverwachte bonus. ‘De crèche en de school waren ideaal om sociale contacten te leggen. Zo heb ik mijn eerste Italiaanse vriendinnen leren kennen.’ Haar kinderen zijn nu dertigers.
Ze heeft ze meer mee willen geven dan alleen hun Italiaanse achtergrond en opleiding. ‘Alleen al de talen, de docent sprak zelf geen Engels, om over het Duits maar te zwijgen.’ Dat heeft ze dus maar “gewoon” thuis opgepakt.
Bovendien gingen de kinderen iedere zomer naar opa en oma in Nederland, met het Nederlands kwam het zo wel goed. ‘Dat was dan weer een voordeel van die lange vakanties hier in Italië.’ Het zijn nu allebei echt Nederlandse Italianen.
Jolanda zelf vond uiteindelijk een baan bij een woonwarenhuis, waar ze al 18 jaar werkt. ‘We doen na het werk regelmatig een aperitivo in de stad. Dat is hier heel gewoon’
En er is natuurlijk de muziek. Haar enthousiasme is aanstekelijk. ‘Muziek is dé ideale manier om mensen te leren kennen en op andere plekken te komen.’ Jolanda speelt basgitaar en zingt al jaren in een gospelkoor.
Binnenkort gaat ze bij een boekpresentatie voor het eerst ook Italiaans repertoire spelen. 34 jaar later vindt ze dat toch nog wel spannend.
34 jaar Italië
‘Er is zoveel veranderd.’ Het dorp heeft tegenwoordig 2 keer zoveel inwoners als toen ze aankwam, vooral forenzen uit Florence. Ooit was Jolanda de enige buitenlander in Lastra a Signa, dat is nu heel anders. Het dorp was door en door katholiek in 1988. Scheiden was taboe, nu lijken er bijna meer mensen gescheiden dan er nog getrouwd zijn.
‘Meneer pastoor was “de baas”. Alessandro had hem verteld dat we wilden trouwen en hij kwam langs om te vertellen dat ik dan katholiek moest worden. Dat ging ik dus niet doen.’ Het leverde wel wat strijd op, maar uiteindelijk zijn ze gewoon getrouwd.
De invloed van de kerk is heel erg afgenomen. Jolanda lijkt er niet heel rouwig om te zijn. Ze geniet nog steeds van het dorpsleven dat zich voor zo’n groot gedeelte buiten afspeelt, waardoor haar kinderen buiten konden spelen zonder dat ze zich zorgen hoefde te maken. En elkaar helpen natuurlijk.
‘Een vriendin had een B&B en de gasten hadden afgebeld, dus ze had het huisje maar niet schoongemaakt. De volgende ochtend belde ze in paniek: Jolanda, de Duitsers komen toch! Toen heb ik ze dus bezig gehouden terwijl zij aan het boenen was. Dat duurde langer dan verwacht. Uiteindelijk hebben we maar tafels buiten gezet en die gasten onthaald op een lunch. Ze waren zo enthousiast en ervan overtuigd dat wij dit iedere dag doen. Ik heb ze maar in die waan gelaten.’
Maar toch, nu ze erover nadenkt: ‘Eten staat hier altijd centraal bij alles wat je doet en we nemen er de tijd voor. Als ik in Nederland ben, lijkt het altijd meer alsof eten zoiets is als benzine tanken, het moet.’ Met de buren en de familie buiten eten op de binnenplaats, iedereen neemt iets mee en niemand kijkt op zijn horloge. Jolanda haalt nog net haar schouders niet op. ‘Je maakt hier tijd voor dingen, het is allemaal veel spontaner.’
Dus toch la dolce vita?
‘Nederland is best ver weg en zeker als het niet goed gaat met je ouders is dat moeilijk. Ik zou willen dat mijn moeder hier kwam wonen, zodat ik voor haar kan zorgen. Zij wil dat absoluut niet,’ Even verdwijnt haar glimlach. ‘Daardoor ben ik nu vaker in Nederland.’
In sommige dingen blijft ze Nederlandse. ‘Ik communiceer veel directer, ook tegen mijn responsabile, mijn chef. Dan denk ik weleens “zeg maar niets”, en dan doe ik het toch.’ En er wordt zo veel gepraat in Italië, ‘Tanto fumo, poco arrosto, veel rook, weinig vlees. Gewoon snel een besluit nemen zit er meestal niet in.’
Ze gaat terug naar buiten, Alessandro komt zo thuis. Hij is goed hersteld van een herseninfarct dat hij heeft gehad en hij kookt nog steeds heerlijk.
La vita è bella.
3 tips van Jolanda om jouw emigratie naar Italië tot een succes te maken
- Leer de taal (maar denk niet dat je die vervolgens ook echt spreekt of kunt verstaan).
- Leven in Italië is niet zo relaxed als het lijkt. Er wordt hier iedere dag heel hard gewerkt.
- Bedenk goed dat de sociale voorzieningen in Italië echt minder zijn.
Comments