Lotje Lomme
Korte tijd terug werd de Pomo d’Oro uitgereikt. De prijs voor het beste Nederlandse kookboek voor de Italiaanse keuken van de afgelopen 10 jaar. Vele boeken die op de site zijn besproken deden mee. Het boek van Sarena Solari, Onno Kleyn, Janny van der Heijden, Frans & Karin van Munster, Marlies de Waal, Antoinette Coops en dat van Miki Duerinck en Kirstin Leybaert. Allemaal boeken die het afgelopen decennium zijn uitgebracht. Laten we daarom even stilstaan de geschiedenis van de Italiaanse keuken in Nederland.
Deze Italianen lukte het niet
Een aantal Italianen lukte het niet om door te dringen in de Nederlandse keuken.
Zo was Bartolomeo Scappi was een kardinaal die in de 16e eeuw kookte voor collega-kardinalen. Zijn boek is een aantal jaren geleden vertaald in het Nederlands. Een zeer bijzonder verhaal over corpulente kardinalen die aan eindeloze buffetten zaten met de meest vreemdsoortige gerechten. Bereid zonder vriezer of keukenmachines.
Artusi dan. Hij is de schrijver van dé Italiaanse historische kookbijbel. Zijn boek is ook in het Nederlands verschenen, nog niet zo lang geleden. In 2013 werd het uitgegeven bij uitgeverij Novecento. Zijn boek De wetenschap in de keuken en de kunst om goed te eten werd voor het eerst uitgegeven in 1891.
De twee bovenstaande boeken zijn van Italiaanse kookboekenschrijvers en dateren van lang geleden. Pas sinds kort is er aandacht voor de geschiedenis van de échte Italiaanse keuken in Nederland. Scappi en Artusi hebben daarmee tot nu toe slechts een handvol Nederlanders weten te raken.
Wanneer kwam dan de Italiaanse keuken dan eigenlijk naar Nederland?
De Italiaanse keuken in oma’s tijd: jaren 50
Van mijn oma (geboortejaar 1925) kreeg ik het kookboek dat van haar moeder was geweest. Het is uitgegeven in 1952. Het heet Ik kan koken – Geïllustreerd handboek voor allen, die willen leren koken en de eisen van een goede keukeninrichting willen leren kennen.
Het is geschreven door P.J. Sarels van Rijn. Directrice van de gemeentelijke industrie- en huishoudschool in Vlissingen. In die tijd was het enige Italiaanse gerecht in Nederland macaroni.
In het boek vinden we dan ook bijvoorbeeld het recept voor macaronicroquetten, macaronipap en zoete macaronischotel. Het basismateriaal is flauwe, doorgekookte macaroni.
Italiaans eten volgens mijn moeder: jaren 80
Toen ik jong was, lagen er nog geen courgettes en aubergines in de keuken. Kookboeken waren er nog niet zo veel als nu. Het waren vooral uitgaves van damesbladen als de Margriet en de Libelle die door veel thuismoeders toen werden gelezen.
De culinaire redactrices van toen zijn niet veel in Italië geweest. Ik houd me aanbevolen voor een leuk Italiaans recept uit de Margriet van die tijd!
In mijn herinnering is ook in die jaren maar één soort pasta: doorgekookte macaroni met groenten en gehakt in tomatensaus.
Poco a poco
Gelukkig werden tiramisù en mozzarella snel bekend in de jaren 90, zoals ook Italiaans ijs. Ook werden in deze tijd nieuwe Italiaanse groenten op de Nederlandse markt gebracht. In 2001 vertrok ik naar Italië. Ik leerde er al dente koken en goede tomatensaus te maken.
En daarmee komen we in de tijd (vanaf 2003) waarin kookboeken werden gepubliceerd die mee mochten doen aan de verkiezing van de Pomo d’Oro. Aan de wedstrijd deden ook kookboeken mee die nog niet door ons zijn besproken.
Zoals het boek Cucina Maria van Maria Coumans, dat al populair was vóór de grote golf van de recentelijk gepubliceerde kookboeken. Dit boek verdient nog wat aandacht! Want Coumans was een pionier op haar gebied.
2007: Cucina Maria
Maria woonde al lange tijd in Italië en gaf in 2007 in eigen beheer haar eerste Italiaanse kookboek uit (inmiddels is er ook een deel 2). Toen ik begon met lesgeven in 2008, was dit het beste Italiaanse kookboek op de Nederlandse markt! In dit kookboek staan 20 menu’s, die heel praktisch zijn georganiseerd.
Maria weet: gezellig eten met vrienden of familie, daar houdt iedereen van. Maar veel mensen zien op tegen het gedoe. Het vele werk of uren in de keuken. In de samenstelling van de menu’s maakt ze vier gangen en houdt ze ook rekening met wat vooraf gemaakt kan worden en wat als de gasten er al zijn.
Er is een mooi evenwicht tussen kook- en bakgerechten. Dus daar hoef je zelf niet over na te denken. Dat er bijvoorbeeld maar één ding tegelijkertijd in de oven kan. De gerechten zijn heel toegankelijk en Maria maakt ook gebruik van Boursin-pakjes, mayonaise, tabletten kippenbouillon, kant-en-klare pesto en mortadella die heel terecht Italiaanse boterhamworst wordt genoemd.
De gerechten zijn lekker en toegankelijk. Ook voor bescheiden half-ervaren koks zoals ikzelf. Het boek kreeg de derde prijs bij de Pomo d’Oro. Nog altijd een persoonlijke aanrader, die je blind kunt kopen.
Prijswinnaars Pomo d’Oro
Welke Italiaanse kookboeken vielen uiteindelijk dab in de prijzen? De prijzen voor de beste Italiaanse kookboeken van de afgelopen 10 jaar zijn uiteindelijk gewonnen door Antoinette Coops (all-round), Florine Boucher met haar Tutto risotto (vakjury) en Miki Duerinck en Kirstin Leybaert (publieksprijs).
Ik ben benieuwd wat er over 20 jaar voor Italiaanse kookboeken op de Nederlandse markt zullen zijn!
Comments