Silvio: modern leiderschap

Al zwaait Silvio Berlusconi inmiddels niet meer de scepter over Italië, zijn rol in het Italiaanse (media)landschap is verre van uitgespeeld. Al was het maar als cultureel fenomeen. Want wat je ook van de mediatycoon en voormalige premier mag vinden, feit is dat hij ons veel heeft geleerd over de Italiaanse cultuur. Journaliste Anne Branbergen (1964) volgt Berlusconi al sinds ze op negentienjarige leeftijd naar Rome verhuisde. Ze schreef een boek met de titel ‘Silvio: modern leiderschap’. Het boek beslaat misschien wel het meest roerige jaar in het leven van de mediamagneet annex minister-president.

Het boek van Anne Branbergen is niet nieuw. Het dateert al uit het einde van 2010. Ze beschrijft de periode van september 2009 tot september 2010, een jaar dat een meerdere opzichten van groot belang bleek voor zijn carrière.

Rampjaar voor Silvio

Het was het jaar waarin hij scheidde van zijn vrouw, waarin hij in een escortschandaal terechtkwam, waarin hij een stortvloed aan processen te verwerken kreeg in verband met beschuldigingen van banden met de maffia en corruptie, waarin er een aanslag op zijn  leven werd gepleegd, waarin hij als leider op moest treden bij een aardbeving in L’Aquila, waarin hij theedronk in het tentenkamp van Khadaffi…

Niets van dit alles bracht zijn positie als machtigste man van Italië in gevaar. Silvio, wat je ook van hem mag vinden, bezit namelijk één heel belangrijke gave: de gave van communicatie. Het enige wat écht telt is hóe iets wordt gecommuniceerd. Wát is niet belangrijk.

Vele vijanden

Het boek vertelt in korte hoofdstukken, voorafgegaan door een datum, over de dagen in het politieke leven van Berlusconi. Als je het allemaal achter elkaar leest, kun je bijna niet anders dan concluderen dat Silvio gelijk heeft: ik word tegengewerkt door iedereen. Zijn optimisme, ondanks alles, is te prijzen.

Maar de dealtjes die hij sluit, de wetten die hij opwerpt om hem te beschermen (of om in ieder geval uitstel te krijgen), de opmerkingen die hij maakt tegenover binnen- en buitenlandse collega’s: het kan allemaal niet. Er zijn zo veel schandalen, hij heeft zo veel vijanden, dat het onmogelijk lijkt dat hij deel blijft uitmaken van de politieke arena. En dat is toch (in ieder geval tot voor kort) wat steeds gebeurt.

Berlusconi blijft populair

Waarom blijven de Italianen op Berlusconi stemmen? Hij is een boef, hij is een maffioso, hij liegt en bedriegt, om over de bunga-bunga-feesten in zijn privévilla nog maar te zwijgen. Dat is de vraag die vaak wordt gesteld. Maar die even zo vaak is beantwoord: er is geen alternatief.

Links is vleugellam, er zijn geen andere sterke leiders, wat iemand privé doet gaat niemand wat aan en Italianen bewonderen Berlusconi óf zijn jaloers op hem. En ergens heeft hij gelijk: ze sturen spionnen op hem af om hem te pakken en het openbaar ministerie probeert hem al jarenlang in de cel te zetten. Hém, de man die ondanks zijn rijkdom en macht zo gewoon is gebleven. Bovendien is hij is de enige die duidelijke taal praat. Bij Berlusconi blijft het nooit vaag wat hij nou eigenlijk bedoelt.

Cultureel fenomeen

Als cultureel fenomeen is het boek Silvio nog steeds interessant om te lezen. Het laat Italië-liefhebbers grijnzen om de cultuur waar we zo van houden, maar die we soms tegelijkertijd verafschuwen. Ook managers en andere leiders zouden hun voordeel kunnen doen met de manier waarop Berlusconi zijn boodschappen weet te verpakken. Het is interessant, informatief en het leest prettig.

Toch valt er wel wat op het boek aan te merken. Want hoewel veel anekdotes uit het boek terug te voeren zijn op nieuwsfeiten, staan er ook veel aannames en persoonlijk gekleurde ideeën in. Nergens wordt duidelijk wat hiervoor de bronnen van Branbergen zijn geweest. Ook is het onduidelijk wat de bijdrage van Martin Simek als co-auteur aan het boek is, behalve dat hij de proloog van één bladzijde heeft geschreven.

Silvo: modern leiderschap
door: Anne Branbergen & Martin Simek
326 blz.
De Bezige Bij, 2010