Ventotene, van ballingsoord tot toeristisch paradijs voor de kust van Lazio

Tussen Ischia en Ponza voor de kust van Lazio, ligt het kleine eiland Ventotene. Het eiland is ongeveer 3 km lang en 800 meter breed en lijkt een beetje op een vlot midden in zee. Het is van vulkanische oorsprong en er wonen circa 700 mensen. Ventotene hoort bij de Pontijnse Eilanden, evenals het wat bekendere Ponza dat geliefd is bij de Romeinse jetset.

Geschiedenis van het eiland

Ventotene was al bekend bij de Grieken, die het eiland Pandataria (‘verspreider van het goede’) noemden. De Grieken hebben echter nooit op het eiland gewoond omdat het niet gemakkelijk was om aan land te gaan en omdat er geen zoetwaterbronnen waren.

De Romeinen brachten hier verandering in. Ze groeven in tufsteen een haven uit en bouwden een ingenieus watersysteem waarbij regenwater werd opgevangen en in grote ondergrondse waterbekkens werd bewaard.  

Keizer Augustus liet aan de noordkant van het eiland een groot zomerpaleis bouwen dat later diende als verbanningsoord. Zo stuurde hij zijn dochter Giulia hier naar toe nadat ze schuldig was bevonden aan overspel. Ook haar dochter Vipsania Agrippina leefde hier in ballingschap. Er zijn nu slechts wat ruïnes over van dit paleis.

Na de Romeinse tijd bleef het eiland grotendeels onbewoond totdat het in de 18^e eeuw eigendom werd van het Bourbon-koninkrijk. Boeren uit Campanië probeerden hier gewassen te verbouwen, wat lastig was vanwege de harde wind. In de Bourbonperiode werd op het eilandje naast Ventotene, Santo Stefano, een Panopticon-gevangenis gebouwd. Een soort Alcatraz; ontsnappen was vrijwel onmogelijk.

Tegenwoordig is het eiland een paradijselijke toeristische trekpleister voor diegenen die op zoek zijn naar rust, lekker willen eten, wandelen en genieten van de zee.

Ballingsoord

In de tijd van het fascisme werden politieke tegenstanders naar Santo Stefano verbannen. Sandro Pertini, president van Italië van 1978-1985 zat hier gevangen.

De Panopticon-gevangenis werd uitgebreid met een kazerne, een ziekenboeg en een apart verblijf voor vrouwen. In de hoogtijdagen waren er maar liefst 350 politieagenten en carabinieri die de gevangenen en het eiland in de gaten hielden.

Het grootste deel van de gevangenen bestond uit communisten, gevolgd door anarchisten en socialisten. Ook zaten hier Albanezen, Joegoslaven, Kroaten en Slovenen gevangen.

Behalve Sandro Pertini zaten hier ook Altiero Spinelli en Ernesto Rossi. Dit duo schreef het Ventotene Manifesto een document over de toekomst van Europa na de Tweede Wereldoorlog. Zij hadden een federatie van Europese Staten voor ogen, zoals de Verenigde Staten.

Veel vrijheid hadden de gevangenen niet. Je mocht wel samen met één andere persoon wandelen, maar slechts op de aangegeven plaatsen. Per week mocht je één brief schrijven van 24 regels lang en uiteraard werd deze brief onderworpen aan censuur. Ook mocht je geen omgang hebben met andere eilandbewoners, niet naar de radio luisteren enzovoorts.

Op Netflix staat de film Un mondo nuovo die over het leven van Altiero Spinelli gaat, met prachtige beelden van het eiland.

Tips om Ventotene te verkennen

Wat kun je doen op Ventotene? Hier zijn wat tips om je verblijf zo aangenaam mogelijk te maken.

Ventotene-dorp

Bij de haven ligt het enige dorp van het eiland met kleine straatjes, toeristische winkeltjes en een aantal restaurants en hotels. Op het plein vind je een goede boekwinkel die in de zomer litereaire festivals organiseert. 

Archeologisch museum

Er is een klein archeologisch museum (Piazza Castello 1), met voorwerpen uit de tijd van keizer Augustus. Ook zijn er zijn enkele scheepswrakken tentoongesteld.

Duiken

Rond Ventotene zijn er diverse mooie duiklocaties. Zoals Punta Eolo, beroemd om de overblijfselen van Villa Giulia. Ook zie je er een wrak liggen van een oud stoomschip dat in 1943 is gezonken.

Een andere mooie duikspot is Punta Pascone vanwege de Secca dell’Archetto, een soort onderwatertunnel waar je anemonen en zeesponzen kunt bewonderen.

De duikscholen vind je in de oude haven (Porto Romano). Als je niet wilt duiken, maar liever een boottocht wilt maken dan kan dat ook. In de oude haven worden boottochten aangeboden door Francesco.

Santo Stefano

Op dit kleine eilandje staat de Panopticon-gevangenis. Het is alleen te bezoeken met een georganiseerde tocht.

Panopticon komt uit het Grieks en betekent ‘alziend’. Het is een term uit de architectuur. Gebouwen die volgens dit principe zijn ontworpen zijn cirkelvormig. De koepelgevangenissen in Haarlem, Breda en Arnhem zijn een voorbeeld van deze bouwstijl. Het is zo makkelijker de gevangenen in de gaten te houden en ook hebben de gevangenen zo het gevoel dat ze voortdurend in de gaten worden gehouden.

De gevangenis stamt uit 1795. De cellen waren zo gebouwd dat je slechts een klein stukje lucht kon zien en niet de zee. In de hoogtijdagen zaten hier maar liefst 900 mensen gevangen. De gevangenis werd beroemd vanwege de vele antifascisten die hier werden opgesloten.

Stranden

Er zijn verschillende zandstranden op Ventotene, maar ook rotsstranden. Bekende stranden zijn:

Cala Nave met uitzicht op het eilandje Santo Stefano. Dit is het bekendste strand van het eiland, je kunt er een strandbedje en een parasol huren, ook zijn er restaurants.

Cala Rossano aan de andere kant van de nieuwe haven is een wat kleiner strand met horeca en zelfs een zeilschool. Ook kun je hier kano’s en sups huren.

Al Faro bij de vuurtoren. Vanaf hier kun je ook bij de zee komen. Je vindt hier donkere rotsen, geen zandstrand, maar er zijn wel strandbedjes te huur.

Festa Patronale di Santa Candida

Elk jaar in september wordt het feest van Santa Candida gehouden, de patroonheilige van Ventotene. Voor de eilandbewoners, maar ook voor de toeristen, het toeristische seizoen eindigt op het eiland niet al in augustus, maar pas in september. Mocht je in september nog vakantie vieren op dit eiland, dan is het leuk om dit mee te maken.

De feesten beginnen op 10 september en eindigen op 20 september met een processie door de straten van het eiland. Er is vuurwerk, muziek en er worden heteluchtballonnen opgelaten.

Restaurants

Een aantal restaurants heeft een mooi uitzicht op zee, zoals Le Terrazze di Mimi en Il Giardino. Op Ventotene eet je voornamelijk vis. Geliefd is het gerecht paccheri allo scorfano (grote buisvormige pasta met schorpioenvis).

Hoe kom je er?

Er is een veerdienst vanuit Formia (via Rome, vanaf Napels is Formia circa 2 uur rijden) met dagelijks tenminste 2 verbindingen, de gewone veerboot doet er ongeveer 2 uur over, de draagvleugelboot circa 1 uur (info: www.laziomar.com).

Vanaf begin juni t/m half september is er ook een veerdienst vanuit Napels, maar alleen op vrijdag, zaterdag en zondag, zie voor meer informatie: www.snav.it.

Ventotene is een klein eiland. Je kunt je hier prima te voet verplaatsen. En anders zijn er altijd taxi’s beschikbaar of kun je een fiets huren.

Overnachten op Ventotene

Blijf je gezellig slapen? Ook dat kan op Ventotene.

Een mooi hotel is Villa Iulia met uitzicht op het strand Cala Nave én Santo Stefano. Natuurlijk betaal je daar wel voor.

Wat minder prijzig is bijvoorbeeld Hotel Isolabella. Via Booking.com heb je de keuze uit zo’n 20 mooie hotels en appartementen op het eiland.

Ook via Airbnb kun je een aantal mooie kamers en appartementen boeken.