Wat eten Italianen?

Wat eten Italianen eigenlijk? En nee, met die vraag bedoelen we voor de verandering eens niet de typisch Italiaanse gerechten als pasta en pizza. Misschien is het beter om te vragen wat Italianen wannéér eten. Hoe noemen ze hun dagelijkse maaltijden? Wat eten ze voor het ontbijt? Wanneer is het tijd voor de aperitivo? En nemen ze ook wel eens een tussendoortje of is dat ‘not done’? Een overzicht van een doorsnee Italiaanse dag in vijf eetmomenten.

1. Colazione: het Italiaanse ontbijt om goed van start te gaan

Als je aan het Italiaanse ontbijt denkt, krijg je waarschijnlijk meteen het beeld voor ogen van Italianen die gauw een bar binnensnellen om wat te eten en te drinken. En dat klopt wel met de realiteit.

Al bar

Heel wat Italianen brengen gauw een bezoekje aan de bar in de buurt voordat ze aan het werk gaan. Hoe kun je je dag nu goed beginnen zonder caffè, cappuccino of een van de andere koffievarianten? Vaak eten ze er een brioche bij, het Italiaanse equivalent van de Franse croissant, maar dan gevuld met banketbakkersroom, chocola, Nutella of jam.

Of kiezen ze voor een van die andere zoete broodjes waar de vitrine bij de toonbank ’s ochtends vroeg vol mee ligt. Een vrij traditionele en simpele start van de dag eigenlijk. Voor liefhebbers van zoet een waar paradijs.

Alla casa

Hoewel het in Italië dus vrij gewoon is om in de bar te ontbijten, zijn er ook hordes Italianen die het gewoon thuis doen. Over het algemeen is de colazione thuis niet uitgebreider dan die in de bar. Je drinkt iets warms als caffè, thee, caffè latte (te vergelijken met een koffie verkeerd) of cappuccino en je eet wat zoets.

Dat zoets kunnen een paar koekjes zijn uit die megaverpakkingen waarmee in elke supermarkt wel een gangpad gevuld is. Of een stukje cake. Een voorverpakte brioche. Of toast met wat jam. En dan gauw de deur uit, naar school en werk.

Heel langzaam verandert er wel iets in het traditionele thuisontbijt en zijn er zelfs Italianen die niet alleen wat vruchtensap drinken, maar ook een bakje yoghurt met muesli eten om de dag te beginnen.

Hoe laat ontbijten Italianen? Volgens Italiaanse deskundigen ligt de ideale tijd voor het ontbijt tussen 7 en 8 uur, én binnen 2 uur na het ontwaken. Het lichaam consumeert dan sneller calorieën dankzij de productie van cortisol en insuline.

2. Spuntino of merenda: het Italiaanse tussendoortje

Wat doe je als je na dat lichte ontbijt halverwege de ochtend een kriebel in je maag voelt en het nog lang geen lunchtijd is? Of wanneer je, ondanks de lunch, tegen een uur of vijf ’s middags toch iets zou willen eten? Of, al is dat niet echt verstandig, vlak voordat je gaat slapen? Dan neem je een spuntino, een tussendoortje zoals fruit, yogurt, brood met wat beleg of een stuk focaccia. Of iets anders waar je trek in hebt. In ieder geval niet iets wat warm is.

De merenda kun je omschrijven als een ‘spuntino voor kinderen’. Oorspronkelijk stond merenda voor het tussendoortje dat kinderen aan het eind van de middags rond een uur of vier, vijf krijgen om de tijd tot aan het avondeten te overbruggen. Maar het woord wordt nu ook gebruikt voor de snack die ze ’s ochtends op school eten.

Een tussendoortje moet je volgens de Italianen zo’n 3 uur na het ontwijken nuttigen. Wel moet je ervoor waken niet in de verleiding van de snackreep uit de automaat te vallen. Rond 11 uur ’s ochtends loop je het meeste risico, omdat de eetlust dan op begint te komen (zeker als je niet veel hebt ontbeten).

3. Pranzo: de Italiaanse lunch

Bij een ‘Italiaanse lunch’ denk je meteen aan een lange tafel vol met mensen die zich te goed doen aan de ontelbare schalen met lekker eten. Dat beeld is echter iets wat meer past bij de zondag en bij feestdagen als Eerste Paasdag en Eerste Kerstdag. Dat zijn de dagen waarop familie samenkomt voor de lunch en uitgebreid in de keuken staat om allerlei streekgerechten te bereiden.

Ergens tussen 12 en 14 uur barst dan het eetfestijn los. Na de antipasti, de voorgerechten, komt de eerste gang die vaak pasta is. Daarna volgt de secondo waarin vlees of vis de hoofdrol heeft met groenten als bijgerecht. De zondagse lunch wordt afgesloten met fruit, een toetje of taart en natuurlijk een caffè. Met eventueel een digestiefje om de boel wat te laten zakken.

Hoe eten Italianen pasta?

Hoe moet je spaghetti en andere lange pasta eten? In Italië doen ze dat uitsluitend met een vork. Pasta wordt niet gesneden en een lepel voor het gemak is ook ‘not done’. Een lepel gebruik je in Italië alleen voor de soep.

Hoe moet je de pasta dan met de vork eten? Die hou je horizontaal, kantel enigszins en je rolt er een paar spaghettislierten aan, tegen de kant van het bord. Dat doe je met de klok mee. Vooral niet te veel pasta nemen en geen slobberige slierten naar beneden laten hangen.

Hoe eten Italianen pizza?

Pizza valt onder de categorie ‘informeel eten’. Hoe je pizza dient te eten hangt af van de gelegenheid. In een echt ‘restaurant’ (in Italië is dat chiquer dan in Nederland of België) dien je pizza volgens de etiquette met mes en vork te eten.

Maar in minder formele eetgelegenheid zoals trattoria’s en pizzeria, kun je pizza prima met de hand eten. Italianen zijn nogal gesteld op goede manieren, dus kijk gerust hoe de mensen om je heen het doen.

Minder tijd voor de lunch

Veranderingen in levensstijl en werktijden zorgen ervoor dat er op doordeweekse dagen steeds minder tijd is voor zo’n traditionele Italiaanse lunch. Er zijn nog genoeg Italianen die de kans hebben om in de middagpauze thuis of in een restaurant te eten.

In plaats van een uitgebreide lunch met alle gangen, kiezen ze dan vaak voor alleen een primo of een secondo. En hoewel het in de ogen van de oudere generatie Italianen echt niet kan, zijn er steeds meer werkende Italianen die tussen de bedrijven door een sandwich eten in een bar om vervolgens gauw door te gaan.

Ook de reguliere doordeweekse lunch is tussen 12 en 14 uur, maar in géén geval na 15 uur. Een te late lunch maakt je volgens de Italianen te dik. Het ideale tijdstip om in Italië te lunchen is tussen 12 en 13 uur. Het metabolisme is dan maximaal en je verbrandt energie. Je kunt dan goed tegen koolhydraten zoals pasta en brood (wel kiezen voor volkoren!).

4. Aperitivo: na gedane arbeid…

Soms al voor de lunchtijd, maar over het algemeen aan het eind van een dag werken, is het tijd voor het aperitiefje. De aperitivo is het moment van de dag om elkaar te ontmoeten en even bij te praten met bekenden terwijl je aan je drankje nipt en wat olijven, pinda’s of nootjes eet.

Apericena

Je ziet steeds vaker dat bars in plaats van een aperitivo, een apericena serveren. Een apericena houdt het midden tussen een uitgebreider aperitief en een licht dinerbuffet. Voor een vaste prijs krijg je niet alleen je aperitiefje, maar kun je ook allerlei kleine, fingerfood-achtige hapjes eten. Vooral ideaal als je na een warme zomerdag ’s avonds iets lichts wilt eten.

5. Cena: samen de dag afsluiten met het avondeten

Tussen 19.00 uur en 21.30 uur ’s avonds, afhankelijk van waar je woont en wat je doet, schuiven alle gezinsleden om tafel. Al etend met af en toe een blik op het journaal worden de belangrijkste gebeurtenissen van de dag besproken. Het avondeten bestaat meestal uit een lichtere maaltijd dan de lunch, met bijvoorbeeld minestrone, salades, kaas, groenten en fruit.

De ideale tijd voor het avondeten in Italië? Van 19.00 tot 20.00 uur. Door voor Italiaanse begrippen relatief vroeg te eten heb je meer tijd over voor de stoelgang, om van je vrije tijd te genieten, om een wandeling te maken of met de kinderen te spelen. In restaurants gaat men net als in Nederland en België over het algemeen wat later eten. Als je om 19.00 uur aan komt zetten, ben je hoogstwaarschijnlijk de eerste!

Uitgebreide diners

Uitzonderingen zijn er natuurlijk altijd: de diners op kerst- en oudejaarsavond zijn juist avondvullend en zeer uitgebreid met allerlei traditionele gerechten. Met onmisbare ingrediënten: een diner op oudejaarsavond zonder linzen en druiven is bijna vragen om moeilijkheden voor het nieuwe jaar!