Bertine Jobse
We worden allemaal steeds ouder. Waar we rond 1900 nog gemiddeld 44 jaar oud werden, ligt die leeftijd nu een stuk hoger. Tegenwoordig tikken we al een gemiddelde van 83 jaar aan. Maar 100 jaar worden, dat is echt een uitzondering. Toch? Nou, niet overal. Er zijn op aarde 5 plekken waar bovengemiddeld veel 100-jarigen wonen. En dat niet alleen, ze zijn ook nog eens heel gezond en vitaal. De plekken waar deze mensen wonen worden de Blue Zones (blauwe zones) genoemd. En eentje daarvan ligt in Italië.
Inhoudsopgave
Isola dei Centenari
Mensen die in een Blue Zone wonen worden gemiddeld zo’n 10 jaar ouder dan mensen op andere plekken in de wereld. En er wonen dus veel mensen die ouder dan 100 jaar worden. De Blue Zones liggen op de volgende plekken: Okinawa in Japan, Ikaria in Griekenland, Nicoya in Costa Rica, Loma Linda in de Verenigde Staten én Sardinië in Italië.
De blauwe zone van Sardinië, ook wel Isola dei Centenari (het eiland van de honderdjarigen) genoemd, bestaat uit 14 bergdorpjes, waaronder Artzana, Baunei, Villagrande, Urzulei, Talana en Seulo. En dat is bijzonder, want deze dorpjes liggen in een van de armste regio’s van Europa.
Beweging, vers eten, kortdurende stress, verbinding en rust
Gianni Pes, een moleculair bioloog, bezocht begin deze eeuw de begraafplaats van Villagrande Strisaili, dat op Sardinië ligt. Op deze begraafplaats liggen veel 100-plussers. Hij wilde weten hoe dat kon en ging daarom langs allerlei dorpen op Sardinië om de genealogische patronen op het eiland te onderzoeken.
Als je niet weet wat genealogische patronen zijn, dat snap ik. Ik moest het zelf ook even opzoeken. Genealogie gaat over het doen van onderzoek naar voorouders, waarbij onder andere gekeken wordt naar erfelijkheid. Hij sprak met de Sardiniërs over hun leefstijl, voeding en hun sociale contacten. Uit zijn onderzoek kwam naar voren dat er 14 dorpen zijn waar de levensomstandigheden buitengewoon zijn.
Documentairemaker Dan Buettner bezocht de 5 Blue Zones, waaronder die van Sardinië. Samen met Gianni Pes sprak hij de inwoners en ze kwamen erachter dat er 4 factoren zijn die ervoor zorgen dat de 14 dorpen op Sardinië zo’n gezonde plek vormen: beweging, eten, stress en verbinding. Een andere factor, afzondering, speelt ook een belangrijke rol.
Beweging
Je zou zeggen dat vaak sporten ervoor zorgt dat je gezond en fit blijft. En dat is op zich ook wel zo, voldoende beweging is heel erg belangrijk. Maar daarvoor hoef je je niet in het zweet je werken in de sportschool.
Velen zitten het grootste gedeelte van een dag, al helemaal als we een kantoorbaan hebben. Er wordt niets voor niets gezegd dat zitten het nieuwe roken is. Al dat zitten zorgt voor een grotere kans op diabetes en hartziekten, waardoor we korter leven.
Deze ziektes ziet Gianni veel minder op Sardinië. De mensen die Gianni sprak bewegen veel. Niet intensief, maar wel regelmatig door de dag heen. Pak dus de fiets, neem de trap en maak een wandeling.
Eten
Pasta, brood en pizza zou ik niet per se als gezond omschrijven, maar ondanks dat ze in de Blue Zone regelmatig pasta en brood eten, zijn ze hartstikke gezond. Dat heeft te maken met de manier waarop ze eten bereiden.
Sardiniërs bereiden pasta en brood op zo’n manier dat er geen snelle koolhydraten inzitten, maar complexe koolhydraten, zoals volkorengranen. Daarnaast eten de bewoners veel fruit en groenten, wat ze grotendeels zelf verbouwen. Ook wordt er veel met bonen, noten en granen gekookt en staan er weinig dierlijke producten op het menu, tenzij het zondag of een feestdag is.
Een andere tip die de Sardiniërs geven: eet rustig en niet totdat je helemaal vol zit. Als je een gaatje overhoudt, is dat namelijk beter voor de spijsvertering. En je hebt nog ruimte voor een toetje. Al past dat waarschijnlijk niet in het dieet van de Sardiniërs.
Regelmatig kom ik artikelen tegen met titels als: Is wijn gezond? Hoe ongezond is rode wijn? Hoeveel wijn mag je drinken? Op Sardinië weten ze het antwoord op deze vragen wel. Daar drinken ze een lokale rode wijn van de druivensoort Cannonau.
Als deze wijn met mate – 1 à 2 glazen per dag – wordt gedronken bij een maaltijd, heeft dit een positief effect op de lichamelijke gezondheid. Dat heeft te maken met de chemische samenstelling van de wijn, die veel antioxidanten, zoals flavonoïden, bevat.
Stress
Steeds vaker hoor je in het westen over mensen met burn-out klachten, iets wat een gevolg is van langdurige stress. De inwoners van de Blue Zone op Sardinië kennen het woord burn-out waarschijnlijk niet. Het is niet zo dat ze helemaal geen stress ervaren, maar de stress die ze ervaren is van korte duur.
Veel mannen uit de dorpen waren vroeger herder. Ze moesten hard werken en ervoeren zeker wel stress, maar die stress was tijdelijk. Ze konden iets doen aan de stress. Dat is belangrijk, want naast burn-out kan langdurige stress ook de kans op hart- en vaatzieken vergroten, waardoor we weer korter leven. Wist je dat op Sardinië de concentratie 100-jarige mannen het hoogst is van de hele wereld? En dat komt niet doordat deze mannen continu gestrest zijn…
Verbinding
In de Blue Zone van Sardinië zijn precies nul verpleeghuizen. Dat is ook helemaal niet nodig, want de oudere bewoners worden opgevangen door de jongere bewoners. Familie en sociaal contact zijn hier ontzettend belangrijk. Hierdoor kunnen ouderen in hun huiselijke omgeving blijven leven, wat een positieve invloed heeft op hun gezondheid.
Daarnaast worden de ouderen niet gezien als een last, maar wordt er juist met ontzettend veel respect naar hen gekeken. De oudere generatie is namelijk wijs en ervaren, waardoor hun mening erg op prijs gesteld wordt. Doordat de jongere bewoners op deze manier naar de oudere bewoners kijken, voelen de ouderen zich geliefd en waardevol.
Afzondering
Naast beweging, eten, stress en verbinding is er nog een belangrijke factor voor gezond en vitaal oud worden: rust. De Blue Zone van Sardinië ligt afgelegen, waardoor de modernisering hier niet doordringt.
De Sardiniërs leven primitief en dat heeft veel voordelen. Zo kunnen ze zich makkelijker vasthouden aan bestaande tradities en gewoonten. Ook kennen ze geen haast en voelen ze zich niet opgejaagd. Daarnaast krijgen de ouderen minder prikkels, want er zijn geen drukke wegen, grote winkels en felle reclames. Nee, in de blue zone op Sardinië kan het nog stil zijn, écht stil. Heerlijk!
Antonio Todde
Guinnes World Records houdt bij wie de oudste persoon op aarde is. In 2001 was dat een Sardiniër, genaamd Antonio Todde. Hij werd geboren in het dorpje Tiana, een van de 14 dorpjes. Toen hij 112 jaar en 346 dagen was, overleed hij.
Hoe hij zo oud werd? Zelf dacht hij dat het kwam doordat hij elke dag een glas rode wijn dronk. Maar ook wandelde hij veel en at hij vooral pasta, groentesoep, rood vlees en kaas. Zijn motto was: Houd van je naaste en drink elke dag een glas rode wijn. Leef met de dag en ga gewoon door.
Recept voor een lang leven
We worden allemaal steeds ouder, maar gezond en vitaal blijven op een hogere leeftijd, dat is een ander verhaal. Daarvoor moeten we kijken naar de Sardiniërs. Hun recept voor gezond en vitaal oud worden bestaat uit de volgende ingrediënten: veel matig intensief bewegen; een gezond dieet dat bestaat uit veel groenten, fruit, bonen en granen; kortdurende stress; verbinding met de mensen om je heen en rust. Op naar de 100!
Comments