Stef Smulders
Even dacht ik dat ik zat te kijken naar een scene uit het satirische programma Jiskefet, of naar een nieuwe aflevering van Arjan Ederveens beroemde serie 30 Minuten. Maar nee, het was een serieus bedoelde reportage van een actualiteitenprogramma van de NOS. Hierin gaat insecteninspecteur Kees, gehuld in een felgeel reflectiehesje en gewapend met zaklamp en korreldispenser in een achtertuin op jacht naar sporen van de gevreesde tijgermug. Op safari in de Vinexwijk!
Kees waagt zijn leven in het kader van het bestrijdingsprogramma dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) dit jaar heeft ingezet om de verspreiding van de Aziatische tijgermug in de Lage Landen tegen te gaan. Vorig jaar is deze indringer op maar liefst 37(!) plaatsen in Nederland aangetroffen. Er dient ingegrepen te worden en wel nu, voor het te laat is!
Als inwoner van Italië moet ik grinniken om het vertederende werk van Kees en de goede bedoelingen van de NVWA. Voor mijn gevoel schieten ze niet met een kanon maar met een klappertjespistool op de enge mug. Zie ik het verkeerd? Misschien, maar terwijl men in Nederland paniekerig doet over de Aedes albopictus, zoals hij deftig heet, is deze plaaggeest (want irritant is hij) in Italië al sinds decennia ingeburgerd. Men heeft er hier mee leren leven.
Gewend aan muggen
Zeker in Noord-Italië zijn de mensen gewend aan overlast van muggen. De uitgebreide rijstvelden rond Milaan en Pavia zijn immers ideale kweekvijvers voor het zoemende volkje. Dat er in de Povlakte rijst geteeld wordt is voor menige toerist een verrassing, maar gezien het vochtige, drukkend warme klimaat in de stoomkom die deze vlakte is, is het helemaal niet zo vreemd.
Dit ontdekten wij in 2007 zelf toen we een week in de regio een appartement huurden, met de bedoeling een verblijf in Pavia te vinden waar we vanaf september 2007 zes maanden zouden kunnen logeren (hoe dat afliep, lees je in mijn boek Italiaanse toestanden).
In Pavia zelf kon ik destijds geen onderkomen voor een week vinden (een slecht voorteken) dus huurde ik iets dat er volgens de kaart dicht in de buurt lag. San Genesio ed Uniti, zo heette het gehuchtje heel gezellig. Wist ik veel dat dit dorp midden in de rijstvelden ligt en ongetwijfeld de hoogste muggendichtheid van heel Italië kent.
De, in mijn panische herinnering 5 cm grote muggen dansten (ook overdag) boven het hete pannendak waar we vanaf ons terras op uitkeken. Dat het de tijgermug was, konden we zien aan de onmiskenbare witte vlekken op de zwarte poten en de zwarte lichaampjes.
Apocalypse Now
Het verfrissende zwembad in de tuin van het appartementencomplex kon je alleen bereiken door een sprint te trekken, onderwijl met je badhanddoek om je heen slaand. Helaas was je in het bad zelf pas veilig voor de helikopterachtige aanvallen van de gevleugelde krengen (drones avant la lettre) als je permanent onder water bleef. Apocalypse Now in de Po-vlakte! De eigenaar vertelde ons zuchtend dat hij altijd zo graag een zwembad had gewild en nu kon hij er geen gebruik van maken.
Tijdens een autoritje in de omgeving (rijstvelden overal waar je keek) kwamen we voor een gesloten spoorwegovergang te staan. Tijdens de rit hadden we de ramen open gelaten maar nu we in de schemering de enorme wolken muggen in het licht van de koplampen zagen dansen wisten we niet hoe snel we ze moesten dichtdraaien!
In het appartement dat we uiteindelijk in Pavia vonden hadden we van de muggen weinig last want vooralsnog floreert ook de tijgermug alleen bij hogere temperaturen en dus niet in de latere herfst, winter en vroege lente.
Ons definitieve huis lag hoog in de heuvels van de Oltrepò Pavese en daar was de gestreepte steekduivel in 2008 nog niet doorgedrongen. Tot ergens in de jaren 10 van deze eeuw. Toen merkten we dat we opeens ook overdag gestoken werden.
Infectieziektes
En ja hoor, daar was hij dan toch: de tijgermug. Voortaan was overdag insmeren met DEET het devies. Ook in andere delen van Italië kwamen we het steekbeest daarna tegen, aan zee, in de heuvels, in de stad, overal waar het warm en gezellig was.
Een belangrijke reden om de tijgermug te bestrijden is overigens dat deze muggensoort een cruciale rol speelt bij de overdracht van vervelende infectieziektes zoals knokkelkoorts en chikungunya, als die eenmaal onder de bevolking aanwezig zijn. Het RIVM noemt de kans om in Nederland ziek te worden van een muggenbeet overigens ‘zeer klein’. Toch lijkt ook hier preventie beter dan genezing.
Maar de tijgermug lijkt niet tegen te houden, in Italië is het in ieder geval niet gelukt en of het met de kleinschalige aanpak en met de stijgende temperaturen in Nederland wel lukt? Ik denk het niet.
Grootschalige bestrijdingsprogramma’s
Italiaanse onderzoekers richten zich op grootschalige programma’s waarbij bijvoorbeeld de vrouwtjesmuggen onvruchtbaar worden gemaakt, zodat voortplanting niet meer nodig is. Ook zoekt men naar rijstvarianten die gedijen zonder dat de akkers een tijd onder water gezet hoeven te worden: weg kweekvijver (zie bijvoorbeeld hier). Dit laatste kun je thuis natuurlijk ook direct toepassen, tegen alle soorten muggen: zorg dat er nergens stilstaand water is waar ze de eitjes kunnen leggen.
Wat in ieder geval niet werkt is de aanplant van een speciale variant van de catalpa, de catambra, die hier in Italië voor grof geld aangeboden wordt. Ik zette er een paar in een pot op ons, door de witgevlekte steker geplaagde terras en dacht dat het een beetje effect had, totdat… ik zo’n kreng doodleuk op het blad van een van de planten zag zitten! Weggegooid geld. Una truffa!
Voorlopig moet men het in Nederland hebben van Kees en consorten in hun gele hesjes, die manmoedig, als Hansje Brinkers met hun duimen in de dijk, de aanstormende tijgermuggen-tsunami proberen tegen te houden, of op zijn minst te vertragen. Tot er een betere oplossing komt.
Comments