Dit Is Italië
Spijkerbroeken, kranten, telefoons… Alledaagse dingen die allemaal door Italianen zijn uitgevonden. Vandaag hebben we een lijstje met de 19 beste Italiaanse uitvindingen voor je. Bekende en minder bekende uitvindingen. Sommige worden nog dagelijks gebruikt! Van hoeveel van de onderstaande uitvindingen wist jij dat ze Italiaans waren?
Inhoudsopgave
1. Spijkerbroeken
‘Blue jeans’ worden vaak vereenzelvigd met de Amerikaanse cultuur. En hoewel de Amerikanen het grote werk hebben gedaan, komt de stof van oorsprong uit het Italiaanse Genua. Broeken van jeansstof werden al in de 17de eeuw gedragen door zeelieden uit de Italiaanse havenplaats. Algemeen wordt aangenomen dat het woord ‘jeans’ van het Franse woord voor Genua komt: Gênes.
2. Kranten
Zonder twijfel kan het ontstaan van de krant worden getraceerd tot het Venetië van 1556, toen de machthebbers maandelijks nieuwsuitgaven op papier lieten drukken. Cartoons of kruiswoordraadsels stonden er niet in. Deze zogenoemde avvisi bevatten louter politiek, militair en economisch nieuws.
3. Jacuzzi
Je kunt het al afleiden uit de naam: de jacuzzi is een Italiaanse uitvinding. In 1949 gedaan door de Italiaanse Candido Jacuzzi, die naar de VS was geëmigreerd. Hij wilde verlichting brengen voor zijn peuterzoon Kenny, die aan reumatische artritis leed. Tegenwoordig is de jacuzzi meer een stressverlichter dan een pijnbestrijder.
4. Telefoon
Alexander Bell vroeg als eerste een patent aan voor het concept van de elektrische telefoon, maar de Italiaan Antonio Meucci wordt vaak genoemd als de daadwerkelijke uitvinder. De Italiaanse immigrant in de VS begon in 1849 met de ontwikkeling van een ‘stemmencommunicatieapparaat’ dat hij de ’teletrofono’ noemde. Pas in 2002 werd zijn rol in de ontwikkeling van het apparaat door het Amerikaanse congres erkend.
5. Radio
Guglielmo Marconi is een van de breinen achter de uitvinding van de radio. Op 12 december 1901 verstuurde en ontving hij het eerste transatlantische radiosignaal. Zijn baanbrekende werk leverde hem later de Nobelprijs voor de natuurkunde op, samen met Karl Ferdinand Braun. Kort na de uitvinding werd het draadloze communicatiesysteem van Marconi gebruikt door de zinkende Titanic, wat het leven van honderden mensen heeft gered.
6. Batterijen
De eerste elektrische batterij, de voltaïsche cel, werd gemaakt door Alessandro Volta, die zijn bevindingen publiceerde in 1800. Het was de eerste praktische manier om continu elektriciteit op te wekken.
7. Piano
Nog zo’n Italiaans woord in dit lijstje: piano. Komt eigenlijk van pianoforte, dat ‘zacht en sterk’ betekent. Bartolomeo Cristofori, die uit Padua in Noord-Italië kwam, wordt erkend als de uitvinder van de piano. Hij werkte als een klavecimbelmaker voor de groothertog van Toscane, Ferdinando de’ Medici en gebruikte zijn kennis om de eerste piano (de opvolger van de klavecimbel) te bouwen rond het jaar 1700.
8. Banken
En dan hebben we het niet over de banken waarop je kunt zetten, maar die waar je je zuurverdiende geld naartoe brengt. Deze ‘uitvinding’ kan worden herleid tot de middeleeuwen en de vroege renaissance. De meest bekende is de Banco Medici, opgericht door Giovanni di Bicci de’ Medici in 1397.
De oudste bank nog steeds in bedrijf zijnde bank is de Monte dei Paschi di Siena, die in 1472 haar deuren opende. Met de kennis van nu zou je vraagtekens kunnen zetten bij de keuze om banken in dit lijstje op te nemen, maar ze zijn nu eenmaal wel van grote betekenis geweest voor de economische ontwikkeling wereldwijd.
9. Espressoapparaat
Dit punt zal geen verrassing voor je zijn. Natuurlijk is de espressomachine een Italiaanse uitvinding. Het apparaat werd gebouwd en gepatenteerd door Turijn gevestigde Angelo Moriondo, die het vervolgens demonstreerde dat op de wereldtentoonstelling in Turijn in 1884. Later maakte de Milanese monteur Luigi Bezzera een verbeterde versie van de machine.
10. Liposuctie
Waar zouden we zijn zonder deze baanbrekende uitvinding? Het idee om zuigkracht te gebruiken om vet uit het lichaam te verwijderen wordt toegeschreven aan een Franse chirurg die deze methode in de jaren 20 toepaste.
Maar het waren de Italiaans-Amerikaanse gynaecologen Arpad Fischer en zijn zoon Giorgio die in 1974 in Rome liposuctie toepasten zoals we dat vandaag de dag kennen. Deze techniek maakt gebruik van een canule, een stompe en holle buis waardoor het vet wordt weggezogen.
11. Typemachine
De Italiaanse uitvinding van de schrijfmachine schijnt nauw verbonden te zijn met de uitvinding van de piano, hoewel de bronnen daarover verdeeld zijn. De Venetiaanse boekdrukker Francesco Rampazetto zou in 1575 het eerste prototype van een scrittore tattile, een tactiele schrijfmachine geproduceerd hebben.
Hij inspireerde zijn uitvinding op het toetsenbord van de piano. Pas anderhalve eeuw later patenteerde een andere veelgenoemde uitvinder de Engelse ingenieur Henry Mill een schrijfmachine, zonder daar echter een prototype van te hebben gemaakt. Nog weer anderhalve eeuw later kwam een andere Italiaan, de jurist Giuseppe Ravizza met de cembalo scrivano, die als de meest geavanceerde typemachine geldt voor de uitvinding van de Remington.
12. Carbonpapier
De uitvinding van het carbonpapier is weer nauw verbonden met die van de typemachine. Pellegrino Turri construeerde eerst een van de eerste typemachines, bedoeld voor zijn blinde vriendin, gravin Carolina Fantoni da Fivizzano. Daarna bedacht hij het carbonpapier dat als inkt diende voor die machine. Het carbon bestond uit een laag losjes door was gebonden droge inkt. Over Turri en de gravin verscheen in 2010 de historische roman The Blind Contessa’s New Machine van Carey Wallace.
13. Watermerk
Het plaatsje Fabriano in de regio Le Marche staat bekend als de eerste plek waar in Europa papier gemaakt werd, al in de 13e eeuw. Hier vond men ook het watermerk uit, door een soort weeftechniek in de zeef toe te passen. Het watermerk was vooral nuttig als bewijs van authenticiteit van een document. Ook nu nog, na 750 jaar maakt het bedrijf Fabriano papier: https://fabriano.com/en/paper-making/
14. Casino
Het eerste door de overheid gesanctioneerde gokpaleis ontstond in 1638 in Venetië. Het was bedoeld om de illegale gokhuizen, de zogenaamde ridotti (’afgeschermde ruimtes’) de wind uit de zeilen te nemen en heette dan ook il Ridotto, met een hoofdletter.
De toegang was vrij voor iedereen maar door de hoge inzetten en de bijzondere kledingvoorschriften (verplichte 3-kantige hoed en masker) kon alleen de rijke adel zich het gokken veroorloven. De spelsoorten waren biribi (een soort roulette zonder draaitafel) en basetta (een pokerachtig kaartspel).
15. Confetti
De naam van deze feestelijke gekleurde papiersnippers klinkt Italiaans en het is ook een Italiaan die het eind 19e eeuw bedacht. Maar in het Italiaans heten confetti geen confetti maar coriandoli! Confetti zijn Italië traditioneel snoepjes van met suiker omhulde amandelen. Dit noemen wij gekonfijt, een woord waarin de Italiaanse naam doorklinkt.
Tijdens de Renaissance ontstond de naamsverwarring doordat men destijds de confetti-snoepjes, dit keer gemaakt van koriander, bij het carnaval en andere feestelijke gelegenheden over de feestgangers uitstrooide. De Italiaanse ingenieur Ettore Fenderl bedacht de papieren versie hiervan ter gelegenheid van het carnaval van Triëst in 1876 en de naam bleef coriandoli.
16. Eau de Cologne
Een Franse naam, een Duitse geboorteplaats en toch een Italiaanse uitvinding! Het geurwatertje uit Keulen is namelijk bedacht door Giovanni Maria Farina die begin 18e eeuw vanuit Noord-Italië naar Keulen verhuisde. Hij vervoegde zich bij zijn broer die er al een paar jaar een parfumfabriek had, ’Farina gegenüber’ (het gegenüber slaat op de ligging ten opzichte van het stadhuis, aan de andere kant van het plein).
Ter ere van zijn nieuwe woonplaats ontwikkelde hij toen een parfum, dat hij beschreef als “«… un mattino italiano di primavera dopo la pioggia: ricorda le arance, i limoni, i pompelmi, i bergamotti, i cedri, i fiori e le erbe aromatiche della mia terra. Mi rinfresca e stimola sensi e fantasia»”, ofwel „… een Italiaanse lentemorgen na de regen: het doet me denken aan de sinaasappels, citroenen, grapefruits, bergamotten, citroenen, bloemen en kruiden van mijn thuisland. Het verfrist me en stimuleert mijn zintuigen en verbeelding.” Het was meteen een succes omdat het een lichtere, makkelijker te verdragen geur was, dan de zware muskusparfums die destijds in zwang waren.
17. Ghetto
Het eerste ghetto, een afgeschermd deel van een stad waar de Joodse gemeenschap gedwongen moest wonen, werd in 1515 in Venetië gesticht. Dit ondanks het gegeven dat de Joden destijds minder dan 1% van de bevolking uitmaakten.
Het woord ghetto is hier voor het eerst als zodanig gebruikt, maar de etymologie is omstreden: een verklaring is dat het woord is afgeleid van getto, stort, omdat op de locatie van het eerste kamp eerder een staalgieterij stond. Met de komst van het Napoleontische leger werd het Venetiaanse ghetto opgeheven om in Rome en elders in Europa onder dezelfde naam helaas weer op te duiken.
18. Nitroglycerine
Zoals bekend is Alfred Nobel bekend en rijk geworden door zijn uitvinding van het dynamiet, maar het belangrijkste bestanddeel daarvan, nitroglycerine, is uitgevonden door de Italiaan Ascanio Sobrero in 1847. Sobrero schrok zo van de explosiviteit van het materiaal dat hij zijn vondst eerst een jaar geheimhield. Later keurde hij het gebruik ervan in de vorm van dynamiet af en schaamde hij zich voor zijn uitvinding.
19. Lazaret
Het lazaret is van oudsher een plaats van waar dragers van besmettelijke ziekten, zoals lepra en pest geïsoleerd werden. Verder was het ook een afgesloten plek waar goederen en mensen uit landen met mogelijke besmetting vaak 40 dagen moesten wachten (vandaar de term quarantaine). Het eerste lazaretto, het zogenaamde Lazzaretto Vecchio, zou die bij de kerk Santa Maria di Nazareth op een eiland in de lagune van Venetië zijn. De naam is, zo zegt de theorie, geleidelijk van Nazareth in nazaretto in lazaretto veranderd.
Bronnen: thelocal.it, Wikipedia
Comments