Natuurlijke wijn in Italië

Over wijn wordt van alles beweerd en voor een aantal mensen is het onderwerp bijna heilig. Dat is altijd interessant om te zien, waarom een neutraal onderwerp voor sommigen een religie wordt. Het is mij een raadsel, maar wie weet kom ik er ooit nog eens achter.

Na deze introductie, de echte introductie: een stukje over natuurlijke wijn en dan vooral de natuurlijke wijn in Italië en uit Italië (vini naturali). In de hoop een informatief artikel te schrijven zonder daarmee te beweren dat alle niet-natuurlijke wijnen verkeerd zijn.

Ten eerste: wat is natuurlijke wijn?

De vraag: ‘wat is natuurlijke wijn?’ geeft al direct een aantal problemen. Er zijn namelijk verschillende geloofsovertuigingen op dit gebied. De ene groep vindt dat natuurlijke wijn, wijn is van slechts druiven, met af en toe een heel klein beetje sulfiet, en dan echt minimale hoeveelheden. Zeg maar wijn zoals die vroeger werd gemaakt.

Anderen vinden dat je de wijn ook mag koelen en filteren, dat je met natuurlijke middelen wel wat aan het resultaat mag sleutelen. Er zijn natuurlijk allerhande gradaties van wat dat sleutelen wel en niet inhoudt en wat wel en niet toelaatbaar is. 

Kortom: natuurlijke wijn is een reusachtig ingewikkeld onderwerp. 

Natuurlijke wijn is in elk geval niet hetzelfde als biologische wijn, want biologische wijnen zijn gemaakt van biologische druiven, maar bij het proces van wijn maken is van alles toegestaan dat bij natuurlijke wijnen niet kan en vaak zitten er ook veel meer sulfieten in.

Biologisch-dynamische wijn komt erg in de buurt van natuurlijke wijn, want bij biologisch-dynamische wijn zijn slechts weinig producten toegestaan bij het proces van wijn maken.

✅Tip: natuurlijke wijn wordt ook wel slow wine genoemd. Op wtol-academy.nl vind je een lijstje met kenmerken van slow wine.

1. De maker van natuurlijke wijn teelt zijn eigen druiven.
2. De wijnmaker wil ook echt natuurlijke wijn maken en neemt hiervoor de risico’s.
3. De druivenrassen zijn vooral lokale variëteiten uit een bepaalde regio.
4. De wijnmaker gebruikt geen kunstmatige chemische stoffen.
5. De wijnmaker volgt het natuurlijke beloop in het maken van de wijn.
6. In het wijnbereiding gebruikt de wijnmaker geen middelen die de kleur, geur of smaak corrigeren.
7. De wijn is zonder sulfiet. Als de wijnmaker al sulfiet gebruikt om de wijn te conserveren, dan is dat alleen op het moment van bottelen en slechts in een minimale dosis.
8. De wijnen zijn over het algemeen niet gefilterd of geklaard.

Toegestane producten? Hoe wordt normale wijn dan gemaakt?

Er is een prachtige lijst met middelen die zijn toegestaan bij het maken van wijn. Daarnaast is wijn een van de weinige producten waarbij het niet verplicht is op het label te zetten wat erin zit. De lobby van de natuurlijke wijnmakers kan dit er niet door krijgen bij de verschillende regeringen van wijn producerende landen. 

Het eerste dat bijna elke normale wijnproducent toevoegt is gist. Er zijn vele soorten en smaken. Goede wijnmakers voegen vaak hun eigen gisten toe zodat ze zeker weten dat het proces loopt zoals ze willen. Anderen kopen gisten en voegen die toe, zodat de wijn een bepaalde smaak meer ontwikkelt dan een andere.

Natuurlijke wijn maakt geen gebruik van gist. De gisten zitten namelijk op de druiven en als je schoon te werk gaat en geen giffen in de wijngaard gebruikt, zijn de gisten op de druif ideaal om jouw wijn mee te maken. Dat wordt gezien als de ware expressie van een bepaald gebied en een bepaalde druivensoort. 

Verder wordt er vaak sulfiet toegevoegd bij normale wijn. Bij natuurlijke wijn is dat heel weinig en sommigen lukt het om geheel zonder toegevoegde sulfieten te werken.

Tijdens het maken van wijn ontstaan sulfieten, dus op alle flessen moet staan dat er sulfiet in zit, ook al heeft een wijnmaker die niet toegevoegd. Af en toe staat er op een label duidelijk dat er sulfieten in de wijn zitten, maar dat er geen sulfieten zijn toegevoegd.

Hieronder een staatje met de toegestane producten in verschillende soorten wijn (in het Italiaans).

Wie maken natuurlijke wijnen?

In Italië is het aantal wijnmakers dat natuurlijke wijnen maakt snel aan het groeien. Er zijn veel kleine wijnproducenten in Italië en natuurlijke wijn wordt bijna altijd door de kleine wijnboeren gemaakt, omdat het veel kennis en nauwkeurigheid vereist, iets wat de wijnmaker zelf alleen kan. En niet het personeel dat op seizoensbasis wordt ingehuurd (zoals grote wijnmakers veelal werken).

De kleine wijnproducenten doen veelal al het werk zelf, afgezien van het oogsten, dat met de hand wordt gedaan en waar familie, vrienden en kennissen bij helpen.

Waarom zou je natuurlijke wijn drinken?

Je zou natuurlijke wijn kunnen drinken als je last hebt van sulfiet. Als je bijvoorbeeld hoofdpijn, of een brandend gevoel in de keel krijgt na het drinken van een glas wijn, of huiduitslag, of zelfs misselijkheid… Er zijn allerhande symptomen en die zijn per persoon verschillend.

Een andere reden om eens een natuurlijke wijn te proberen zou kunnen zijn dat natuurlijke wijnen heel levend zijn, elke keer anders en ze geven echt aan uit welk gebied ze komen en wat voor seizoen het is geweest. Dat is direct voor anderen een reden om weg te blijven van dit soort wijnen, want ze zijn minder stabiel en voorspelbaar dan traditionele wijnen.

Je kunt ze minder makkelijk vervoeren omdat grote temperatuursverschillen de wijn kunnen beïnvloeden. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat een wijn weer gaat gisten als het ineens erg warm wordt.

Waar kun je natuurlijke Italiaanse wijn kopen?

Er zijn een paar wijnhandelaren gespecialiseerd in natuurlijke wijnen en die hebben ook Italiaanse natuurlijke wijnen. Verder zijn er online wel kleine bedrijfjes te vinden die Italiaanse natuurlijke wijn importeren in Nederland en via hun webshop verkopen.

Mocht je in Italië op zoek zijn naar natuurlijke wijn, dan kun je op meerdere plekken de wijnmakers vinden, daar gaan proeven en eventueel wat flessen (of dozen) kopen. Let wel dat je in de zomer op moet passen dat je de wijn niet in een auto laat zitten die erg warm wordt.

Hier een lijst met deelnemers aan een van de natuurlijke wijnbeurzen in Italie.

Het woord vignaiolo (vigna = wijngaard, dus vignaiolo betekent zoiets als ‘iemand van de wijngaard’) staat vaak voor een wijnmaker die natuurlijke wijn produceert. Zoek hier dus naar in een bepaald gebied en de kans is groot dat je iets interessants tegen gaat komen.

Er zijn meerdere verenigingen van natuurlijke wijn in Italië. Eentje is VinNatur. Ze organiseren verschillende beurzen waar je wijn kunt proeven. Op de website staat meer informatie en ook de lijst met producenten.

De website van Sorgente del Vino heeft ook veel aankondigingen van wijnproeverijen / beurzen en een lijst met de producenten die zich op deze website hebben aangemeld.

Al met al dus heel wat te zien en ontdekken op het gebied van natuurlijke wijn, naast de enorme aantallen wijnmakers die gewone wijn maken, waaronder zeker ook heel goede wijnen zitten die zeer de moeite waard zijn!