Stef Smulders
Een van de meest memorabele fragmenten van de Italiaanse tv van de afgelopen jaren toont een langbenige jongedame in een korte rok, gezeten op een hoge kruk, die de voetbaluitslagen moet voorlezen. Hoewel ze de jaren des onderscheids gezien haar volwassen ronde vormen duidelijk bereikt had, was het nog niet tot haar doorgedrongen dat er bij het voetbal (en bij veel andere sporten) 2 teams tegen elkaar strijden en dat degene met de meeste (doel)punten wint. Ze las berucht genoeg scores als ‘1-0′ (Livorno tegen Crotone) voor als simpelweg ’10’, en ‘1-1′ (Bari tegen Modena) als ’11’.
Het fenomeen veline
Je zou je kunnen afvragen waarom deze charmante maar onwetende jongedame überhaupt was uitgenodigd voor een sportprogramma. Het antwoord ligt in een eigenaardig gebruik van de Italiaanse televisie, dat niet alleen voorkomt op commerciële zenders zoals Mediaset van Berlusconi, maar ook op de publieke omroep RAI.
Het is een gangbare praktijk om aantrekkelijke jonge vrouwen voor de camera te laten paraderen tijdens verschillende shows en quizzen, waarbij ze vaak teksten moeten voorlezen die ze zelf niet begrijpen.
Deze gewoonte is verrassend genoeg van betrekkelijk recente oorsprong. Het nog steeds bestaande satirische programma Striscia la notizia (wat zoiets zou betekenen als ’Verspreid het nieuws’ of ’Het nieuws doet de ronde’) introduceerde het in 1988.
Er verschenen schaars geklede dames in beeld die het nieuws op velletjes papier aan de presentator gaven. Eerst kwamen ze binnen via scivoli (glijbanen?) maar al snel kregen ze rolschaatsen ondergebonden.
Tegenwoordig maken ze bij binnenkomst vaak een ingewikkeld dansje, de zogenaamde stachetto (van stacco, de pauze die het dansje introduceerde).
De betekenis van de naam veline
De naam waarmee men de dames vanaf het begin aanduidde was veline, wat letterlijk velletjes betekent, een verwijzing naar de papiertjes die ze binnenbrachten.
Deze naam was niet zomaar gekozen, maar bevatte op zich al een satirisch element. Het woord veline verwees naar de censuur onder het fascistische regime. Destijds kregen de nieuwsprogramma’s van het dictatoriale regime geregeld briefjes toegestuurd waarop stond welke onderwerpen niet besproken mochten worden. Deze briefjes werden in het journalistieke jargon veline genoemd.
Het gebruik van dezelfde naam in het moderne satirische programma verwijst natuurlijk naar de, al dan niet vermeende, moderne censuur (tot op de dag van vandaag een hot item in de Italiaanse samenleving (zie bijvoorbeeld) die vervolgens meteen genegeerd wordt: de berichten op de velletjes worden juist wel behandeld. Haha.
Kritiek
De laatste 10 jaar is er steeds meer kritiek gekomen op het seksistische karakter van de veline, zelfs van de voormalige voorzitter van het parlement Laura Boldrini. Jammer genoeg voor haar ontdekte de redactie van Striscia dat zij zelf eind jaren 80 deelnam aan een programma waar halfnaakte jongedames ronddansten.
Voor deze misser kreeg Boldrini van het programma de Gouden Tapir uitgereikt, de onderscheiding voor beroemdheden die op de een of andere manier een publiekelijke afgang hebben beleefd, een terugkerend onderdeel van het programma.
Ook Berlusconi kreeg er ooit een en nam hem lachend in ontvangst, de beste strategie uiteraard. Sommigen proberen de man die hun de tapir probeert uit te reiken te ontvluchten, dat is de slechtste strategie want zo sta je nog een keer in je hemd.
In de loop der tijd zijn er een paar, voornamelijk ludieke pogingen geweest om het seksistische element wat af te zwakken. In 1992 was er bijvoorbeeld een gespierde mannelijke ’velino’, Edo Soldo.
En er zijn ook een paar wedstrijdshows geweest waarin dames op leeftijd streden om de titel ’velona’:
Niettegenstaande de discussies is Striscia la notizia het meest onderscheiden programma van de Italiaanse tv en met een kijkersaandeel van bijna 20% nog steeds behoorlijk populair. Voor afleveringen en meer informatie is er de website van het programma.
Comments