Wie waren de Etrusken?

De Etrusken bevolkten een groot deel van wat nu Italië is, van zo’n 900 tot 90 jaar voor Christus. De Etrusken hadden een eigen taal, die rond 20 na Christus verdween als levende taal. Het vaderland van de Etrusken (Etrurië) lag op de plek van het huidige Toscane, in de Tibervallei in Umbrië en aan de noordzijde van Lazio. Het huidige Perugia was een van de belangrijkste Etruskische steden.

De Etruskische beschaving: het begin en de invloed op Romeinse cultuur

De Etrusken waren een van de eerste volkeren die leefde in het bergachtige gebied van de Apennijnen. Ze oefenden een grote invloed uit op de ontwikkeling van de Romeinse cultuur en beschaving. In hun bloeitijd vormden de Etrusken een van de hoogst ontwikkelde volken van de oudheid. 

Niet alleen beschikten ze over een eigen taal, maar waren ook groots op het gebied van kunsten, religie en politieke structuren. Hoewel er ook nog veel onbekend is over deze oude beschaving, is er inmiddels wel het een en ander bekend geworden door de vele opgravingen en archeologische vondsten, waarvan sommige een heel nieuw licht werpen om wat tot nu toe werd aangenomen.

De mysterieuze oorsprong van de Etrusken

De Etrusken worden tegenwoordig beschouwd als een mysterieus volk, waarvan de oorsprong nog steeds in nevelen gehuld is. Moderne historici geloven dat deze natie gevormd werd door oude lokale stammen die vermengd werden met immigranten uit de Alpen, Scythië en migranten uit het Anatolische gebied. Voor de Romeinen waren de Etrusken buren van de Latijnse stammen, die later werden geassimileerd door de Romeinen.

De invloed van de Etruskische cultuur

Ontegenzeggelijk hebben de Etrusken invloed gehad op de Romeinse cultuur en beschaving. De Romeinen hebben veel van de Etrusken geleend op het gebied van vaardigheden en tradities, cultuur en religieuze rituelen, en de kunst van het bouwen. Het is moeilijk om een vakgebied te noemen waarin je geen Etruskische invloeden terugvindt.

Zo komt de Romeinse naam Lucius bijvoorbeeld van de Etruskische Lucumon. Het was de naam van de eerste koning van Rome van Etruskische oorsprong (de vijfde van alle Romeinse koningen), Lucius Tarquinius Priscus. En Tarquinius verwijst naar Lucius’ afkomst uit de Etruskische stad met dezelfde naam.

De laatste Romeinse koning, de kleinzoon van Lucius, werd ook Tarquinius genoemd, naar zijn grootvader. Gladiatorenspelen zijn eveneens van Etruskische oorsprong. Ze worden beschouwd als een menselijk offer aan ondergrondse Etruskische goden. Veel Romeinse goden waren oorspronkelijk Etruskisch, zoals Juno (Etruskisch: Uni) en Minerva (Menrva). Pas later werden ze gevonden in Griekse overeenkomsten in de vorm van Hera en Athena.

Verschillen tussen de Etrusken en de Romeinen

De Etrusken waren toch ook een heel ander volk dan de Romeinen. In tegenstelling tot het oorspronkelijk landgebonden Rome, waren de Etrusken uitstekende zeevaarders en scheepsbouwers. Ze waren geen mindere zeevaarders dan de Punische en Griekse volkeren en controleerden het noordelijke deel van de Middellandse Zee, inclusief de kolonie Corsica.

De Grieken noemden dit gebied zelfs de Tyrrheense Zee, precies ter ere van de Etrusken, die door de Grieken Tyrrhenen werden genoemd. De Adriatische Zee is overigens genoemd naar de Etruskische stad Adria. De Romeinen hadden één grote stad, Rome, die strikt alle Romeinse provincies controleerde en regeerde.

De zwaktes van de Etruskische beschaving en het einde

De Etrusken hadden hun steden georganiseerd in een confederatie van onafhankelijke stadsstaten. Dit was een zwakte in de oorlogen met Rome, omdat de Etrusken niet in staat waren om zich te verenigen tegen de Romeinse dreiging en de militaire macht van al hun steden te concentreren voor dit doel. De Etrusken hadden ook koningen, maar zij heersten los van elkaar over hun eigen steden, zonder onderlinge vereniging. Daarom liep het met de Etrusken net zo treurig af als met de oude Grieken.

De Etruskische taal, die nog steeds niet volledig ontcijferd is, heeft niets gemeen met het Latijn. Het is überhaupt nog niet gelukt om deze taal te classificeren. Het is in ieder geval geen Indo-Europese taal. Ook de Etruskische kunst is vertoont weinig overeenkomst met Romeinse kunst. De geneeskunde van de Etrusken werd bewonderd door de Romeinen (zelfs tandprothesen zijn gevonden in Etruskische graven), maar toch gaven de burgers van Rome de voorkeur aan Griekse medici.

De Etrusken vochten in strijdwagens en tijdens de feestdagen vermaakten ze zich met het racen van deze voertuigen. De Romeinen namen deze vorm van sporten over. Helaas bleef er verder niet veel over van de Etrusken die werden geassimileerd door de Romeinen. Etruskische steden werden vernietigd en herbouwd, de cultuur vermengde zich met de Romeinse cultuur en de taal ging verloren. In 89 voor Christus kregen alle Etrusken Romeinse burgerrechten. Daarmee hield de Etruskische beschaving feitelijk op te bestaan. De Etrusken waren Romeinen geworden.

De Etrusken blijven in mysteries gehuld

Weinig monumenten van de oude Etruskische cultuur zijn bewaard gebleven. Alleen dankzij de Etruskische graven die door archeologen zijn gevonden, zoals de Campana-grot op de site van Veia, vernietigd door de Romeinen, kunnen we enig idee hebben van de Etruskische tijd, zij het fragmentarisch en onvolledig.

Zo weten we dat er culturele contacten waren tussen de Etrusken en de Egyptenaren, van wie de Etrusken de het principe van de funeraire vaten – canopen – hebben geleend.

Etruskische beeldhouwkunst heeft Scythische tegenhangers en afbeeldingen op vazen hebben Griekse tegenhangers. De Etrusken leerden van hun buren, de Griekse kolonisten ten zuiden van het Apennijnen-schiereiland. Niet alleen qua afbeeldingstechnieken, maar soms ook qua onderwerpen.

Toch moeten de grote mysteries van het volk der Etrusken nog worden ontdekt.