Dit Is Italië
Stugge werkers met weinig woorden in een onverstaanbare taal. Verweerde koppen die liever buiten zijn dan binnen, die liever een kleine baas zijn dan een grote knecht. Afstandelijk maar niet kwaadaardig en eer gaat boven geld. Onverzettelijk. En als ze je een beetje hebben leren kennen: aardig, bescheiden en behulpzaam. Zie daar de Friezen. Zie daar de Fûrlan.
Net als in Friesland
En er zijn meer overeenkomsten tussen het noordoosten van Nederland en Italië. Ook in Friuli zijn ze een tikje eigenwijs en worden ze door de rest van het land wat meewarig beschouwd als boeren uit achtergebleven gebied.
Ze drinken grappa in plaats van Berenburger, ze eten polenta met pitina in plaats van sprútsjes mei kastanjesmots. In plaats van wadlopen trekken ze de bergen in en in plaats van schaatsen zijn ze gek op skiën. ’s Avonds zitten ze rond de fogolar en vertellen verhalen over Lis Aganis in plaats van verhalen over Witte Wieven bij de houtkachel.
Maar net als in Friesland is er nog sprake van rust, ruimte en ongereptheid. Maar ook net als bij ons trekt de jeugd weg en worden dorpen verlaten. Kortom, een duidelijke eigenheid in leven, taal en cultuur, maar ook in volksverhalen en in eten en drinken.
Staalkaart van Italië
Friuli is tegelijkertijd ook een staalkaart van het veel grotere Italië, met alles op slechts één dag gaans. Het heeft prachtige stranden en mooie meren, brede stromen en woeste riviertjes, vriendelijke heuvels en ruige Dolomieten, pittoreske dorpjes en schilderachtige stadjes. Het is ook niet voor niets dat de Giro elk jaar met meerdere etappes door de streek trekt.
Friuli heeft net als de Friezen een woelige geschiedenis met vreemde overheersingen of pogingen daartoe, ook door de Romeinen, met bloedige veldslagen en wisselende grenzen door de eeuwen heen.
Al sinds de Romeinse tijd ligt het op een strategisch kruispunt. Van galeiverbinding over water tot ezelspaadjes door de bergen, tussen noord en zuid en tussen oost en west. Maar ook op een kruispunt van volkeren, talen en culturen. En voor de Romeinen waren de Kelten er een zelfs paar honderd jaar de dominante cultuur. Tot ze, in het jaar 200 voor Christus, weggejaagd door de Romeinen , verder trokken naar Frankrijk.
Weggetrokken
Net als de Friezen zijn de Fûrlan de laatste 150 jaar weggetrokken, de wijde wereld in, op zoek naar een nieuw bestaan met niets meer dan de eigen handen, gezond verstand en veel doorzettingsvermogen.
Ze kwamen net als de Friezen terecht in Noord-Amerika en Canada. Maar ook in Zuid-Amerika, Rusland en Turkije. En in de oude wereld. Ze gingen daar heen waar een glimp van hoop op een nieuw bestaan gloorde, vaak neven of ooms gebruikend als springplank. Die zaten er al, op een paar dagen reizen ervandaan, of hadden er op zijn minst van gehoord. Zo hebben de mannen uit Friuli ons in het oude Europa, het Italiaanse ijs en de terrazzovloeren en -aanrechten gebracht.
Mijn schoonvader was een van hen. Met zijn ouders kwam hij aan het begin van de vorige eeuw via Duitsland naar Nederland. Op zijn achttiende vertrok hij in zijn eentje naar het beloofde land, naar een neef in New York. Om een paar jaar, later op zijn moeders bevel, te moeten terugkeren. Zijn vaders was overleden en hij moest de terrazzozaak in Tilburg voortzetten. Hij trouwde met een Nederlandse, ze kregen vijf kinderen en een van de dochters werd mijn vrouw.
De cirkel rond
Sinds 2009 hebben wij ons eigen huis in Friuli en is de cirkel rond. Friuli is een regio waar wij nog steeds niet zijn uitgekeken, ook niet na 35 jaar omzwervingen. We ontdekken steeds weer een nieuw stukje natuur of een mooie waterval, steeds weer een bijzonder wijnhuis met autochtone rassen of een geweldig restaurantje. En ook van onze eerdere ontdekkingen krijgen we nooit genoeg. Met plezier zullen we al deze parels met jullie delen.
Geschreven door Kees de Heer
Comments