Leerplezier: inspanning of ontspanning?

Dat je baat hebt als je gemotiveerd bent bij het leren van een taal, staat wat mij betreft vast. Als je je studie leuk vindt, zul je er meer aan doen en er langer mee doorgaan. Maar wat is ‘leuk’ precies? Het is een begrip dat voor iedereen anders is. Bij mijn lessen kun je echter een aantal dingen verwachten en het is maar de vraag of jij dat leuk vindt.

Woordjes leren of grammatica leren, daar had ik nooit een hekel aan, maar dat is wel iets wat veel leerlingen vervelend vinden terwijl het er wel bij hoort. Het is een inspanningsoefening waar je moeite voor moet doen.

Er zijn leerlingen die het liefste willen leren via de meer ontspannen ‘trial and error‘-manier waarop je de taal zou leren zoals je in Italië bent. Maar dat kan nou eenmaal niet als je in Nederland of België bent en hier Italiaans studeert.

Mijn eigen ervaring

Zelf vond ik het oefenen in groepjes tijdens de les altijd saai en stom. Vaak zit je met iemand die niet op jouw golflengte zit en het is het opdreunen van zinnetjes die in het boek staan. Ik zag er het nut niet zo van in, in dit soort drills waarbij je weinig eigen creativiteit kunt gebruiken, maar enkel moet leren om een stof toe te passen in een gestandaardiseerde situatie.

Het was geen inspanning, het leek mij zinloze ontspanning. Het was gewoon saai. Ik probeer het oefenen van conversatie in mijn lessen daarom vaak relevant en persoonlijk te maken, maar het blijft een feit dat je vaak maar een beetje aan het praten bent zonder dat het een directe noodzaak heeft, gewoon om het praten te oefenen.

Nu weet ik wel het nut ervan: je moet kennis toepassen om het te kunnen verwerven. Een taal spreken is niet alleen de grammaticaregels snappen en het woordenboek kunnen gebruiken. Er zijn veel mensen die er wel zo over denken: je kunt alles toch op internet vinden, je kunt dat toch opzoeken? Maar iets kunnen googelen is niet hetzelfde als iets weten en het toe kunnen passen.

Inspanning: inzicht

Als ik een rondje ga hardlopen heb ik niet altijd zin om mijn persoonlijk record te verbeteren. Ik weet ook dat dat vaak niet zal lukken en soms wil ik gewoon ontspannen en genieten van de mooie omgeving.

Zo heb ik ook leerlingen die er niet van houden om een doel te stellen (bijvoorbeeld A2 halen), maar die gewoon de lessen nemen uit plezier en het zich meer laten overkomen wat de juf voorstelt en hoe hun ontwikkeling gaat. Ik moet dan een beetje denken aan autorijden en hoe je dan leert om te kijken naar dingen die verderop gebeuren in de weg.

Dat is goed voor je overzicht. Je moet niet alleen kijken naar wat er wel of niet direct voor je auto staat. Wie er voor je rijdt is niet het enige dat belangrijk is voor goed autorijden, je moet ook vooruit kunnen kijken en zien dat er 100 meter verderop een file lijkt te ontstaan of een afslag al aangegeven staat.

Anticiperen helpt je een betere bestuurder te worden. Zo werkt het denk ik ook bij een taal verwerven. Daarom probeer ik leerlingen toch vooruit te laten denken over wat komen gaat, in welke fase (A1, A2) ze zitten en welke leerdoelen daarbij horen. Dat inzicht krijgen in je eigen leerproces kost je wat inspanning.

Inspanning: stampen

Ik ga even terug naar het stampen van woordenlijsten en grammaticale regels. Het leren van een grammaticale regels is niet populair bij veel leerlingen. Zo verscheen er laatst nog dit artikel in de Volkskrant. In dat artikel wordt het leren van grammaticale regels eigenlijk geridiculiseerd. Je hebt er weinig aan in de communicatie. Het is inderdaad wetenschappelijk bewezen dat woorden of regels leren zonder context, zonder ze te gebruiken, weinig zin heeft.

Maar dat betekent niet dat ze geen zin hebben, dat betekent dat je grammatica een betekenisvolle context moet geven en dat je het moet gebruiken. Je moet grammatica toepassen in, voor zover mogelijk, betekenisvolle gesprekken en schrijfopdrachten die inspanning kosten en waarbij je moet nadenken. Die inspanning is niet zo populair omdat veel mensen ook niet weten hoe het moet. Zingeven aan de inhoud van een spreek of schrijfopdracht.

Ontspanning: makkie-kakkie

Het lijkt makkelijker om te zeggen: laten we een beetje kletsen in het Italiaans, dat je wat fouten maakt is niet erg, ik snap wel wat je bedoelt. Effectieve communicatie is dan belangrijker dan correcte communicatie. Maar daar geloof ik niet zo in. Om effectief te kunnen zijn moet je namelijk ook correct zijn.

Daarom geef ik je wat voorbeelden van fouten die leerlingen kunnen maken, waardoor misverstanden kunnen ontstaan en waarbij je niet effectief bent zonder stampen, leren en inspanning.

Links wat ze zeggen (lekker ontspannen), daarna wat ze bedoelen en in de derde kolom het gevolg van fouten in de praktijk. Achteraan staat welke grammaticale inspanning je ervoor moet doen om het probleem te voorkomen.

Wat er wordt gezegd	Wat er wordt bedoeld	Wat er wordt bedoeld	Hoe je het probleem voorkomt
Ha una penna?	Hai una penna?	Het is niet duidelijk wie er wordt aangesproken.	Je moet de vervoeging kennen van het werkwoord avere.
Hai una penna?	Hai una matita?	Je krijgt niet waar je om vraagt.	Je moet het juise woord hebben geleerd.
Mi dai una penna?	Mi scusi, mi potrebbe prestare una penna?	Door iets beleefder te formuleren krijg je meer goodwill bij degene aan wie je de vraag stelt.	Het is noodzakelijk dat je iets weet over de condizionale.
Se avevo una penna, potevo scrivere il tuo indirizzo	Se avessi una penna, avrei potuto scrivere il tuo indirizzo	Door correcter te formuleren kun je dingen zeggen over de wereld die je anders niet kunt uitdrukken. Je drukt je genuanceerder uit.	Het is noodzakelijk dat je iets weet over de congiuntivo.

Mijn kinderen zeggen soms ‘makkie-kakkie’. Dat is ontspanning: lekker makkelijk maar vaak zinloos. Niks mis mee, niet alles hoeft zin te hebben. Soms is iets heel makkelijk, maar denk je er niet aan om iets een beetje moeilijk voor jezelf te maken. Uit gemakzucht, omdat je niet ziet dat het eigenlijk best moeilijk kan zijn.

Ik zie het ook bij de kinderen van de plusklas. Ze zien de vertaling van een woord en denken: o, dat kan ik, check, die is binnen! Terwijl het gebruiken van dat woord, het onthouden en toepassen in een grammaticaal correcte zin een heel ander verhaal is. Ze haken cognitief af, terwijl ze niet zien dat er nog heel veel stappen gezet moeten worden voor het bereiken van het doel: een beetje leuk Italiaans kunnen spreken.

Leren zingeven

Het is dus belangrijk om te zien dat je veel stappen moet zetten voordat je iets daadwerkelijk kunt, dat je inzicht krijgt in welke stappen dat zijn en dat je die betreffende stappen zin moet geven.

Mijn tips? Geef zelf zin aan oefeningen, maak het jezelf moeilijk en lever inspanning. Zingeven is jezelf vragen stellen, antwoorden zoeken en inspanning leveren. Waarom is dit zo, druk ik mezelf zo goed uit? Zoek de potentiële moeilijkheden op. Echt, er zijn er genoeg!

Sommige vormen van inspanning kunnen ook ontspannend zijn. Zo vind ik de regelmatige vormen van werkwoorden oefenen in ouderwetse grammatica oefeningen heel ontspannend. Want fouten maken is frustrerend en zorgt voor spanning, maar iets snappen en veel herhaling kan heel ontspannend zijn en bovendien motiveert het als je grammatica snapt en oefeningen die je goed hebt gemaakt kunt afvinken.

Dat die inspanning zelf ook voor een gedeelte de zingeving is, lijkt misschien raar maar zo is het ook met waardevolle vriendschappen. Onze intiemste vrienden zijn vaak gewoon mensen met wie we heel veel tijd hebben doorgebracht en die we al heel lang kennen. Als je veel tijd en moeite stopt in een project ga je je er vanzelf ook aan hechten en ervan houden. Soms zie je dan ook pas achteraf waarom iets zinvol is.