Een dagje Pisa: 10 plekken die je eigenlijk (ook) niet mag missen!

Wie aan Pisa denkt, denkt aan de Scheve Toren. En op het eerste gezicht lijkt de stad misschien niet meer te bieden dan dat en het Piazza dei Miracoli. Maar de geboorteplaats van Galileo Galilei is echt een wat uitgebreider bezoek waard. Je kunt er namelijk heel wat verrassende straten, pleinen, hoekjes en monumenten ontdekken. We helpen je op weg met 10 tips voor een leuk dagje (of avondje!) tijdens je Toscaanse vakantie.

1. Muurschildering ‘Tuttomondo’ van Keith Haring

De beste plek om een rondje Pisa te starten is vanaf het Centraal Station van Pisa. Als je daarvandaan rechtdoor loopt over de Viale Antonio Gramsci, kom je vanzelf uit op de Piazza Vittorio Emanuele II waar regelmatig kleine kunstmarktjes worden georganiseerd.

Links op het plein ligt de kerk van Sant’Antonio Abate, met op de achtergevel een muurschildering die je niet in een middeleeuwse stad als Pisa verwacht. Het is ‘Tuttomondo’ van Keith Haring, een van zijn laatste kunstwerken. Het idee voor de muurschildering ontstond in New York na een ontmoeting met een student uit Pisa en hij schilderde het enkele maanden voor zijn overlijden in 1990.

Het thema van de murales is wereldvrede. 30 typische Haring-personages passen in elkaar als een puzzel en vertegenwoordigen elk een aspect van een wereld in vrede.

2. Borgo Stretto

Als je de Ponte di Mezzo oversteekt, de brug die de 2 delen van Pisa verbindt, kom je in Borgo Stretto uit. ‘Il borgo’, zoals de Pisanen het noemen, is een van de meest karakteristieke en oude wijken van Pisa. Hier werden de middeleeuwse markten gehouden onder de booggalerijen en hier streden families van edelen en kooplieden om het mooiste, hoogste en kleurrijkste ‘palazzo’ te bouwen.

Het centrum van de wijk is de Piazza delle Vettovaglie, waar van oudsher ’s ochtends een levensmiddelenmarkt is. En als je denkt dat de beroemde Scheve Toren de enige in Pisa is, heb je het mis! Er zijn er verschillende verspreid door de stad, zoals de toren van de kerk van San Nicola.

Tip: ’s Avonds verandert de wijk in een van de levendigste wijken van de stad, dankzij de barretjes, de restaurantjes, de enoteche en de clubs die er te vinden zijn.

3. Bagni di Nerone

Voordat Pisa 1 van de 4 Maritieme Republieken werd, was het een belangrijk Romeins centrum. Dat blijkt wel uit de opgegraven ‘Bagni di Nerone’, de Baden van Nero, aan het eind van Borgo Largo. Deze thermen stammen waarschijnlijk uit de 1ste eeuw na Christus.

Het water voor de thermen werd via het Romeinse aquaduct vanuit San Giuliano Terme aangevoerd. Het warmwaterbad in een achthoekige vorm met het geperforeerde koepeldak is vrij goed bewaard gebleven, de overblijfselen ernaast zijn waarschijnlijk van een gymnasium. Je kunt de opgravingen niet van dichtbij bekijken, maar ook vanachter de omheining zie je (bijna) alles.

4. Piazza dei Cavallieri

Na het Piazza dei Miracoli is het Piazza dei Cavallieri het belangrijkste en mooiste plein van Pisa. Het dankt zijn naam aan het hoofdkwartier van de Orde van de Ridders van Sint Stefanus, i Cavallieri di Santo Stefano, in het Palazzo della Carovana.

Het gebouw werd in opdracht van Cosimo I de’ Medici ontworpen door Giorgio Vasari. In het Palazzo della Carovana, versierd met allegorische figuren en dierenriemtekens, is tegenwoordig de Scuola Normale di Pisa gevestigd. Het is één van de meest prestigieuze universiteiten van Italië.

Op het plein staan ook de kerk van Santo Stefano, het standbeeld van Cosimo I en de Palazzo dell’Orologio. De Toren van de Honger is deel van dit paleis. Het kreeeg die naam nadat de gevangen genomen Graaf Ugolino della Gherardesca uit Dante’s Goddelijke Komedie er in 1289 met zijn kinderen en kleinkinderen stierf. Volgens de legende at de graaf er zijn kinderen op. Tegenwoordig is de toren eigendom van de Scuola Normale.

Leuk weetje: er lopen gangen onder het plein die het Palazzo della Carovana met de Bibliotheek in Palazzo dell’Orologio verbinden.

5. De Hortus Botanicus van Pisa

De Orto Botanico van Pisa, de botanische tuin, ligt in het centrum van de stad naast het Piazza dei Cavalieri en op enkele minuten lopen van de Piazza dei Miracoli. De tuin was de eerste universitaire botanische tuin in Europa en is tot op de dag van vandaag deel van de Universiteit van Pisa.

De tuin werd in 1543 opgericht door de arts en botanicus Luca Ghini aan de oevers van de Arno. In 1591 werd de tuin verplaatst naar de huidige plek in Via Luca Ghini. De tuinen van dit groene paradijs strekken zich tegenwoordig uit over ruim 2 hectare. Je vindt er planten en bomen die afkomstig zijn van elk continent ter wereld.

De tuin opent elke dag om 8.30 uur, de sluitingstijd is afhankelijk van de periode van het jaar. Je kunt de tijden checken op de site.

De toegang tot de tuin is gratis voor kinderen tot 6 jaar. Kinderen van 6-12 jaar betalen € 2 voor een kaartje, volwassenen betalen € 4.

Tip: op Groene Zondag, elke eerste zondag van de maand, is de toegang gratis voor iedereen.

6. Piazza dei Miracoli

Natuurlijk kun je in Pisa het Piazza dei Miracoli (Plein der Wonderen) met één van de 7 wereldwonderen niet overslaan.

Toren van Pisa

De Toren van Pisa was bedoeld als ‘anonieme’ klokkentoren van de ernaast gelegen Kathedraal Santa Maria Assunta. De zandgrond waarop het gebouwd werd, besliste echter anders: na de bouw van de derde verdieping begon het bouwwerk te verzakken. Zozeer zelfs dat de toren in tegengestelde richting van de helling werd afgebouwd en de bouw daardoor meer dan 2 eeuwen duurde.

Renovatiewerkzaamheden in 2002 hebben ervoor gezorgd dat de toren nu stabiel blijft op 5% helling en als alles volgens plan gaat, niet verder verzakt. Je kunt dus onbezorgd de 294 treden beklimmen om de top op 56 meter hoogte te bereiken en te genieten van een spectaculair uitzicht!

Baptisterium

Het andere gebouw dat onmiddellijk opvalt, staat aan de andere kant van de Kathedraal. Het Baptisterium is de grootste doopkapel die je in Italië kunt vinden. Diotisalvi startte in 1153 met de bouw ervan en een volle eeuw later voltooiden Nicolà en Giovanni Pisano het werk.

De bouw kwam verschillende keren stil te liggen wegens geldgebrek. Dat zie je terug in de rode dakpannen en loden platen die gebruikt zijn voor de dakbedekking van de koepel. En dat zie je ook terug in het ontbreken van fresco’s op het plafond van de doopkapel, die wel voorzien waren in het oorspronkelijke ontwerp.

In de doopkapel staat een preekstoel met scenes uit het leven van Christus en een prachtig doopvont, waar Galileo Galilei volgens de overlevering in 1564 werd gedoopt.

Kathedraal van Santa Maria Assunta

Het derde meesterwerk, midden op het Piazza dei Miracolo, is de Kathedraal van Santa Maria Assunta zelf. Ze is gebouwd in Pisaans-Romaanse stijl, een stijl die daarna werd geëxporteerd werd naar Florence en de rest van de Toscane, maar ook naar Corsica en Sardinië die onder controle stonden van de Republiek Pisa.

De Duomo werd gebouwd vanaf 1063 naar een ontwerp van architect Buscheto, tegelijk met de werderopbouw van de San Marco-basiliek van de grote concurrent Venetië. Met de combinatie van klassieke elementen en Normandische, Byzantijnse, vroeg-christelijke en Arabische elementen probeerde Buscheto de stijl te imiteren van de Islamitische landen waarmee Pisa een bloeiende maritieme handel had.

Begraafplaats

Bij het plein hoort ten slotte ook de monumentale begraafplaats, die in 1277 aangelegd. De naam ‘Camposanto’, heilig veld, is afgeleid van een legende over de Pisaanse kruisvaarders die na de Derde Kruistocht de heilige aarde van de berg Golgotha meenamen in hun schepen.

Op het kerkhof liggen de meest illustere Pisaanse persoonlijkheden begraven naast graven en sarcofagen uit de Etruskische, Romeinse en middeleeuwse periode en meesterwerken uit de 19e eeuw.

Helaas werd de begraafplaats tijdens de Tweede Wereldoorlog beschadigd en de restauratiewerkzaamheden zijn nog altijd niet voltooid.

Praktische informatie

Je kunt de monumenten op het Piazza dei Miracoli dagelijks bekijken van 9-20 uur.

Kosten van de tickets voor het bezoeken van:

• Kathedraal en Begraafplaats: € 7
• Kathedraal en Doopkapel: € 7
• Kathedraal en Toren: € 20
• Alle monumenten op het plein met uitzondering van de Toren: € 10
• Alle monumenten op het plein inclusief de Toren: € 27

Je kunt ook alleen de Kathedraal bekijken. De toegang blijft gratis, maar de tijdstippen waarop je dat kunt doen en de hoeveelheid beschikbare kaartjes is beperkt.

Je kunt de tickets kopen op de site van Opa Pisa of bij het ticketkantoor op het Piazza dei Miracoli. Ook kun je een tour met een gids boeken.

Tip: Bezoek Piazza dei Miracoli ’s avonds. De verlichting van de gebouwen zorgt voor een bijzondere sfeer én je loopt niet tussen hordes toeristen.

7. De stadsmuur van Pisa

In de 12de eeuw startte de bouw van de muur rondom het middeleeuwse Pisa, inclusief torens en bastions. Een deel van deze muur werd in de loop van de 19de eeuw gesloopt om plaats te maken voor de groeiende stad, maar een groot deel is alsnog bewaard gebleven en gerestaureerd.

Tegenwoordig kun je zelfs weer over de 2 meter brede stadsmuur lopen om Pisa, de parken, verscholen tuinen en het Piazza dei Miracoli eens vanuit een heel ander perspectief te bekijken.

De wandeling start op 4 verschillende punten: bij de Torre Santa Maria op Piazza dei Miracoli, bij de Torre Piezometrica naast de Porta Pacis in via Anna Martinez, op Piazza delle Gondole of bij de Torre di Legno op Piazza F. del Rosso.

Op de officiële site van de Pisaanse stadsmuren vind je meer informatie over deze startpunten en de openingstijden. Een kaartje kost €5.

8. Romeinse schepen in het Arsenali Medicei

Pisa heeft 2 historische arsenalen, die allebei aan de Lungarno, de kades langs de Arno, liggen. De oudste zijn de Arsenali Repubblicani, waar de snelle boten van de oude Republiek Pisa gebouwd en gerepareerd werden. De Arsenali Medicei werden gebouwd in opdracht van Cosimo I de’ Medici, nadat Pisa onder Florentijns bewind kwam.

Hier werden de grote oorlogsschepen van de Medici-vloot gebouwd om het Middellandse-Zeegebied te veroveren en zich tegen Turkse invallen te beschermen. Het arsenaal bleef actief tot in de 19de eeuw en werd tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar gebombardeerd.

De Arsenali Repubblicani zijn alleen geopend tijdens tentoonstellingen en evenementen. In de Arsenali dei Medicei is tegenwoordig het Museo delle Navi Antiche gevestigd, het Antieke Scheepsmuseum met vrij recent opgegraven Romeinse schepen.

Deze boten kwamen in 1998 samen met de overblijfselen van een perfect bewaard gebleven stadshaven aan het licht tijdens werkzaamheden aan het station Pisa San Rossore.

Openingstijden van het Museo delle Navi Antiche

Van oktober t/m mei:
Donderdag: 9.00-13-00 uur
Vrijdag, zaterdag en zondag: 10.30-18.30 uur

Juli t/m september
Vrijdag: 10.30-18.30 uur
zaterdag en zondag: 10.30-20.30 uur
Gesloten: 25 december – 1 januari – paaszondag – 25 april – 1 mei – 15 augustus

Ticketprijzen:

• 6-18 jaar: € 5
• Volwassenen: € 10
• Familieticket (2 volwassen en maximaal 3 kinderen van 6-18 jaar): € 20

Meer informatie over het museum vind je op de website.

9. Chiesa S. Maria della Spina

De Kerk van Santa Maria della Spina aan de Lungarno Gambacorti is een echte verrassing als je langzaamaan gewend bent geraakt aan de architectuur van de Toscaanse gebouwen. Het is een gothisch juweeltje dat je niet mag missen tijdens je bezoek aan Pisa. De buitenkant is rijkelijk versierd met torenspitsen, met in het midden van de voorgevel een Madonna met kind tussen 2 engelen.

De kerk lag niet altijd op deze plek aan de Lungarni. De ligging naast de Arno bracht haar stabiliteit regelmatig in gevaar. Na de eenwording van Italië in 1861 besloot men daarom haar te ontmantelen en een paar meters verder van de rivier weer op te bouwen.

De opbouw werd jammer genoeg slecht uitgevoerd, waardoor veel marmer verloren ging en men de oorspronkelijke structuur van de kerk wijzigde. Maar dat doet niks af aan de charme van dit kleine kerkje.

De kerk is geopend tijdens tentoonstellingen, de toegang is gratis.

10. I Lungarni

De bekende Lungarni van Pisa zijn de lange straten met prachtige Renaissance-paleizen, torens en kerken die langs de kades van de Arno lopen. Elk deel van de Lungarni heeft zijn eigen naam: zo heb je de Lungarno Galileo Galilei en de Lungarno Pacinotti.

Het beroemdste deel is ongetwijfeld de Lungarno Mediceo. Hier liggen de belangrijkste historische gebouwen van Pisa, zoals het Palazzo dei Medici, het Palazzo Toscanelli en de Kerk van San Matteo in Soarta. Aan de Lungarno Pacinotti ligt het Palazzo Reale met het Nationaal Museum.

In dit museum vind je meesterwerken van onder andere Rafaël en Canova en wandtapijten van de Florentijnse school die zeer in zwang waren aan het hof van de Medici.

Aan de Lungarno Gambacorti ligt het Palazzo Blu, een prachtig blauw gebouw waar je niet alleen een permanente kunsttentoonstelling en de reproductie van een aristocratische woning uit de 19e eeuw kunt bekijken, maar waar ook regelmatig tijdelijke, modernere tentoonstellingen worden georganiseerd.

Als je tijd over hebt, een absolute aanrader!

Overnachten in de buurt van de Scheve Toren van Pisa?

Je ziet het: in Pisa is méér te zien dan je op een middag of avond kunt doen. Plak er daarom gerust een nachtje aan vast. Er zijn tal van voordelige adressen waar je kunt overnachten. Kijk hier voor een volledige lijst van betaalbare en aantrekkelijke accommodaties of kijk op het kaartje hieronder waar je rondom de Scheve Toren van Pisa kunt overnachten!

Ben je eenmaal uitgekeken op Pisa, dan kun je daarvandaan ook nog een paar mooie routes met de auto door het landschap van Toscane maken.