Italiaanse taal: ‘gezellig’ vertalen

Een begrip voor iedereen die deze taal spreekt, zeker als het de moedertaal is! In Nederland gaan we ‘gezellig’ winkelen, was het een ‘gezellig’ etentje, is de sfeer ‘gezellig’, is het een ‘gezellige’ plek, stad of restaurant, een ‘gezellige’ meid, ‘gezellig’ theeleuten (of doet niemand dat meer tegenwoordig? In Italië bestaat theeleuten niet)… Verder schiet mij nog te binnen ‘gezellig dik’. Daar moet je in Italië al helemaal niet mee aankomen!

Ik had al eerder aangekondigd dat ik nog terug zou komen op dit typisch Nederlandse woord! Bij dezen dus, een gezellig artikeltje over hoe je ‘gezellig’ vertaalt in het Italiaans.

Het is niet eenvoudig, dus het gezellige is er al snel af…!

Accogliente

Accogliente staat in het woordenboek als vertaling van gezellig. Accogliente komt van accogliere en dat betekent ontvangen. Je kunt een ambiente accogliente hebben (ambiente betekent ruimte), een ristorante accogliente en ook een casa accogliente (huis). Het zou dus maar zo kunnen passen bij ons ‘gezellig’, want wij kennen exact dezelfde gezellige plekken.

Er is echter toch nog een verschil, want je kunt in het Italiaans niet ‘gezellig iets doen’ (fare qualcosa in modo accogliente). Dat bestaat hier niet. Ook kan een gebeurtenis niet accogliente zijn (een gezellig avondje vertalen als una serata accogliente laat jouw Italiaanse gesprekspartner waarschijnlijk licht verbouwereerd achter: ‘rare lui die Hollanders!’.

Comodo

Een online woordenboek gaf als vertaling comodo. Dat is volgens mij verre van correct. Je kunt scarpe comode hebben (gemakkelijke schoenen) of un divano comodo (gemakkelijke bank). Dat heeft met gezelligheid weinig te maken, hoewel het uiteraard makkelijker van gezelligheid genieten is als alles comodo is.

Gezellig, daar zit het woord ‘gezel’ in, dus een ander persoon samen met jou (met-gezel, reis-gezel). Dat ontbreekt in het Italiaanse accogliente. Dat gaat vooral over ruimtes (restaurant, huis, bar, hotel), plekken waar je iemand ontvangt en waar je je beste beentje voorzet om die persoon op zijn/haar gemak te laten voelen.

Ottima compagnia

Wat dan wel te gebruiken als je toch echt wil zeggen dat je een gezellige avond hebt gehad? Ik zou zeggen: una bella serata of sterker (beetje overdrijven kan geen kwaad als je iemand echt wil bedanken): una bellissima serata in ottima compagnia (ottima compagnia betekent uitstekend gezelschap).

Hoe je alle andere gezellige dingen vertaald? Ik heb echt geen flauw idee, want Italianen praten niet in de ‘gezellig’-terminologie. Een gezellige meid zou je una ragazza carina noemen. Dat heeft ook niets met gezellig te maken, maar dat is juist zo interessant aan taal!

Taal is cultuur

Taal is niet een kwestie van woorden vertalen. Taal is cultuur. Een andere taal spreken is wat dat betreft bevrijdend. Concepten veranderen, er komen nieuwe inzichten en in een andere taal druk je je anders uit dan in je moedertaal.

Er gaat veel verloren terwijl je de nieuwe taal leert, maar man mano dat je de taal onder de knie krijgt, komt er een kleine extra dimensie bij (ik heb ‘kleine’ geschreven om geen valse verwachtingen te scheppen!).

Hoe heerlijk is het om alle woorden zonder taboe te kunnen gebruiken, al die bagage van je moedertaal ben je in een nieuwe taal kwijt. Hoera!

Gezellig zemelen

Maar… ik dwaal af! Wellicht komt dat omdat er in het woordenboek onder ‘gezellig’ ook ‘gezemel’ staat. Klinkt erg leuk tot je de betekenissen leest: ‘zaniken, kleingeestig zeuren, zeurderig praten’… Oei! Ik had zelf een positiever beeld van zemelen.

Tot slot: even op internet zoeken levert een grappig fenomeen op, Italianen vinden accogliente zelf ook een moeilijk woord om te vertalen. Is de cirkel al zemelend toch gezellig rond!