Aart Heering
La cultura non isola: cultuur isoleert niet. Met deze woordspeling – als zelfstandig naamwoord betekent isola eiland – heeft Procida op 22 januari het jaar van de cultuur ingeluid.
‘Amazing journeys’
Het eiland voor de kust van Napels, dat buiten Italië nauwelijks bekend is, wordt daarmee op de wereldkaart gezet. National Geographic heeft het al opgenomen in zijn wereldwijde lijst van 25 amazing journeys for 2022 en ook in Duitsland ia Procida als unentdecktes Reiseziel nu wel ontdekt.
Op het eiland zien ze dat graag, met als voorbeeld Palermo dat in 2018 Culturele Hoofdstad van Italië was en waar sindsdien het aantal toeristen structureel met 10% is toegenomen.
Burgemeester Dino Ambrosino verwacht voor zijn eiland een nog veel indrukwekkender resultaat, maar er is ook kritiek op de keuze voor Procida als Capitale italiana della cultura.
Baai van Napels
Procida is het kleinste van de 3 eilanden in de Baai van Napels, na Capri en Ischia. Met de snelle veerboot is het maar 40 minuten vanaf de haven van Napels en dat maakt het tot een geliefde bestemming voor dagjesmensen en zomerhuisbezitters.
Je zou kunnen zeggen dat wat Schiermonnikoog is voor Groningen, Procida is voor de Napolitanen. Maar met een paar belangrijke verschillen.
Waar het Waddeneiland op een oppervlak van 199 km2 800 permanente bewoners telt die merendeels in het toerisme werken, is Procida het dichtstbevolkte eiland van Europa – 11 duidend inwoners op amper 4 vierkante kilometer – en heeft het tot nu toe nooit een grootse toeristische roeping gekend.
De voornaamste bron van inkomsten is hier de grote vaart, waarop zo’n 2.000 procidani, afgestudeerd op de plaatselijke zeevaartschool, hun brood verdienen.
Culturele promotie
Een cultureel bolwerk is Procida nu ook niet direct, maar de keuze van het Italiaanse ministerie van Cultuur hangt ook niet alleen daarvan af. Sinds 2015 wijst het ministerie een cultuurhoofdstad aan, die vervolgens een buidel geld krijgt om een jaar lang een cultureel programma op te tuigen.
Daarvoor gaat het niet om de toplocaties als Rome, Florence en Venetië, maar om minder bekende centra die, zoals iedere Italië-liefhebber weet, vaak niet minder interessante monumenten en evenementen herbergen en die een beetje extra promotie goed kunnen gebruiken.
In 2020-21 (vanwege de covid19-beperkingen uitgesmeerd over 2 jaar) was dat Parma in Centraal-Italië, volgend jaar zijn het de noordelijke steden Bergamo en Brescia, dus om geen stiefkinderen te maken moest voor 2022 wel een zuidelijke stad worden gekozen.
Omdat Palermo in 2018 al aan de beurt was geweest, zou Napels een logische keus zijn geweest, maar het gewestelijk bestuur van Campanië koos ervoor om niet de hoofdstad te kandideren, en evenmin geheide successen als Salerno of Ischia, maar het kleine Procida, dat daarmee de verrassende winnaar werd.
Procida verkennen
De bescheiden dimensie maakt het mogelijk om het eiland binnen een dag te verkennen, te voet, op de (huur)fiets of met de Ape, een van die driewielige bestelwagentjes die op kleine eilanden als Procida en Stromboli ook als taxi fungeren.
Op een paar stranden na is bijna de hele kustlijn volgebouwd, met fraaie borghi (buurtschappen) als Marina di Sancio Cattolico, de aankomsthaven, en de vissershaven Marina della Corricella, met zijn bijna bovenop elkaar gebouwde, in heldere pasteltinten gekleurde blokvormige huisjes, met externe trappen en gewelven, die het geheel een exotische, Arabisch aandoende indruk geven.
De oudste borgo, Casale Vascello, bestaat uit woningen die bewust tegen elkaar aangebouwd zijn als bescherming tegen Saraceense zeerovers. Met datzelfde doel werd in de 16e eeuw Terra Murata aangelegd, de ommuurde citadel op het hoogste punt van het eiland (91 meter).
Limone pane
Een steil weggetje, de Salita Castello, voert ernaartoe en van hieruit heb je een prachtig uitzicht over de Baai van Napels en op Ischia. Verder het binnenland in overheerst het heldere groen en geel van boomgaarden met de plaatselijke citroenvariant, de limone pane, die de basis vormt van lokale specialiteiten als insalata di limoni, limoncello en granita.
Zuidwaarts kom je uit op het Spiaggia di Ciraccio, waar vlak voor het vulkanisch zwart gekleurde strand twee indrukwekkende rotstorens, de faraglioni, verrijzen. En dan kom je uit op een loopbrug die leidt naar Vivara, een vulkanisch eilandje dat nu een natuurreservaat is dat je onder leiding van een gids kunt bezoeken.
Afgelopen zomer werd Procida opgeschrikt door een ingezonden brief in de Corriere della Sera met de provocerende titel Procida capitale della cultura. Perché? (Waarom?).
Op de site van de krant ontspon zich een discussie waarin teleurgestelde toeristen in niet mis te verstane termen hun gram uitten:
‘Wat voor cultuur? Procida is de hoofdstad van de smog van honderden auto’s, scooters en brommers die razen door smalle straatjes zonder stoep waar je niet rustig kunt wandelen of ze rijden je van de sokken. De GPS doet het niet omdat ze overal illegaal huizen gebouwd hebben en wegen aangelegd hebben. Ze hebben verder de euvele moed om 100 euro te vragen voor B&B’s die letterlijk NIETS te bieden hebben. En dan ook nog restaurants waar ze 15 euro vragen voor een bord spaghetti met welgeteld 4 mosselen erin. Nooit weer!!!!’
Het culturele programma
Er waren ook minder negatieve commentaren, maar het valt wel te hopen dat van het ambitieuze cultuurprogramma – 44 projecten, 240 artiesten, 330 dagen – een heilzame werking uitgaat.
Er staan in ieder geval interessante tentoonstellingen op het programma over onderwerpen als de Griekse oorsprong van Napels (en Procida) en het werk van topfotograaf Mimmo Jodice.
Een vloot van duizenden papieren schepen zal de Baai van Napels oversteken en het monumentale Palazzo d’Avalos, de voormalige burcht en kerker, wordt het toneel van site specific vervaardigde moderne kunst van onder meer Jan Fabre.
Het complete programma vind je hier: Il programma di Procida 2022 – Gente e Territorio Een uittreksel in het Engels: Culture never isolates — Procida 2022.
Kortom, een dagje Procida is zeker de moeite waard, vooral als je al in Napels bent. Het ontbreken van een toeristische traditie heeft ook zijn charme.
Het is er goed dwalen door de nauwe staten, waar je soms stuit op een weelderige bloementuinen of een onverwachte doorgang naar het strand, en je kunt vast wel een gemoedelijke trattoria vinden waar je geen poot wordt uitgedraaid.
Met alle geplande cultuuractiviteit belooft het een geanimeerd jaar te worden, maar vermijd augustus en kies als het even kan een of meer doordeweekse dagen.
Comments