Het Italiaanse futurisme was een kunstzinnige stroming die in Italië in opgang was voordat het nazisme aan de macht kwam en liep een beetje gelijktijdig of vooraf aan de opkomst van Il Duce en de uitvinding van het fascisme. Idealen van het futurisme waren snelheid, kracht, energie, moed en rebellie. Het futurisme had een voorliefde voor machines. De kunst van Il Duce had echter een voorkeur voor een herleving van het Oude Rome, ze kunnen dus niet zomaar gelijkgesteld worden.
Voedsel voor geluk
In 2021 leven we in een tijd waarin Rens Kroes paardebloemblad en powerfoods adviseert voor een healthy and happy leven (dat moet in het Engels voor het effect) en de cardioloog Jansen een mediterraan dieet aanbeveelt, volgens mij ter meerdere glorie en propaganda van het maakbaarheidsideaal en de illusie van een eindeloos bestaan zonder dood. Dan heb je De Zilveren Lepel, de keuken van Rachel Roddy en de échte Italiaanse keuken met haar grammaticale regels waar Elena Basilio het over heeft.
Ook voedsel is niet waardenvrij. In mijn jeugd was het brandstof – vies of lekker – maar als volwassene is een recept een politieke keuze of een wetenschappelijke insteek. Psychiater Iris Sommers krijgt een miljoen euro van de hersenstichting om onderzoek te doen naar de darmflora van mensen met parkinson, alzheimer, schizofrenie of een bipolaire stoornis. Wellicht is het zoals Brenda Froyen in haar boek Pssst schrijft dat we over 100 jaar weten dat iemand met een depressie gewoon meer yoghurt moet eten.
Futuristische kookfilosofie
En toen las ik in het boek Statusangst van Alain de Botton over de bohemien Filippo Marinetti. Ik heb tijdens mijn studententijd een vak gevolgd over het Italiaanse fascisme. Ik kende Marinetti. Het is gewoon een interessante periode. Hoe dan ook, De Botton schreef over de futuristische keuken:
Er al evenzeer op uit de bourgeoisie te choqueren publiceerde de Italiaanse futurist Filippo Marinetti in 1932 Het futuristisch kookboek, bedoeld, zo schreef hij, om de eetgewoonten van de Italianen radicaal te veranderen en ze hun negentiende-eeuwse culinaire voorkeuren af te leren, met name die voor pasta (hij noemde maccheroni al ragù en tagliatelle alla bolognese als de ergste kleinburgerlijke anachronismen). Maar iedereen die het kookboek kocht in de hoop er inspiratie uit te putten kwam er achter dat het Marinetti (..) er om te doen was verwachtingspatronen te doorbreken.
Bij de recepten vond men:
Aardbeienborsten. Een roze bord met twee rechtopstaande vrouwenborsten van ricotta, roze gekleurd met campari en met geconfijte aardbeien als tepels. Doordat er zich onder de ricotta nog meer verse aardbeien bevinden, heeft men het gevoel in een ideale aanwas van denkbeeldige borsten te bijten.
Aerovoedsel. Bestaat uit een plakje venkel, een olijf en een kumquat, en verder een reep karton waarop naast elkaar een stuk fluweel, een stuk zijde en een stuk schuurpapier moeten worden geplakt. Het schuurpapier is niet om te eten, maar om met de rechterhand te worden betast terwijl men op de kumquat sabbelt. (…)
Het is niet zo moeilijk te zien tot welke uitwassen de bohème geneigd was. Het is maar een kleine stap van het waarderen van oorspronkelijkheid en het benadrukken van de onstoffelijke aspecten van het leven naar het koesteren van de overtuiging dat vrijwel alles wat een rechter of apotheker zou bevreemden – van het uitlaten van een schaaldier tot en met het bereiden van aardbeienborsten – wel belangrijk moet zijn.
Il carneplastico
Ik ging even op zoek op het internet en vond dit filmpje waarin een ander favoriet futuristisch gerecht wordt bereid: il carneplastico. Een nogal bombastisch gerecht, als Marinetti het zou kunnen vervangen door een voedzame pil, zou hij het doen.
Je bent wat je eet
Je bent wat je eet werd al door Marinetti bedacht. Niks nieuws onder de zon. In zijn manifest schrijft hij dat alhoewel slecht gevoede mensen grootse dingen hebben volbracht, de denkers dromers zijn (denken vonden ze slecht want je moest handelen!) en handelingen komen voort uit dat wat je eet en drinkt.
Over dat denkers flegmatieke sukkels met een gebrek aan wilskracht zijn, zijn ook veel zelfhulpboeken met goede bedoelingen of winstbejag volgeschreven. Aan negatief denken heb je niets, omdenken is de imperatief en gedachten kun je met gedachten bestrijden. Of met voedsel dus.
Terug naar Marinetti. De kracht van een volk was afhankelijk van het voedsel dat het at. Het volk moest slank en snel zijn en in harmonie met de snelle en lichte machines van de nieuwe tijd.
Marinetti beroept zich op een wetenschapper en citeert dokter Signorelli die beweerde dat pasta en brood grotendeels in de mond door speeksel al wordt afgebroken en niet door de lever en de alvleesklier die daardoor niet gebruikt worden. Deze onevenwichtigheid in de organen zou leiden tot vlakheid, pessimisme, nostalgische inactiviteit en neutraliteit. Pasta moest worden afgeschaft, want die zou maar zorgen voor nodeloze ironie, scepticisme en sentimentaliteit die afbreuk zouden doen aan enthousiasme en daadkracht.
Een eeuw voor Rens Kroes, cardioloog Jansen, Elena Basilio, Rachel Roddy en Iris Sommers bestond het idee al van voedsel dat je stemming bepaalt en dat je bent wat je eet.
Comments